Cẩm nang chẩn đoán bệnh cây ở Việt Nam

  • Thread starter hathu-yeunongnghiep
  • Ngày gửi
Tài liệu hay dành cho những ai quan tâm đến "CHẨN ĐOÁN BỆNH CÂY TRỒNG Ở VIỆT NAM”. Xin giới thiệu sơ qua về nội dung của tài liệu để bạn đọc tiện tham khảo trước khi quyết định download:
“Bệnh hại cây trồng tiếp tục gây thiệt hại mùa màng đáng kể ở Việt Nam và các khu vực khác có khí hậu nhiệt đới ở Đông Nam Á. Bệnh dịch vàng lùn và lùn xoắn lá trên lúa ở miền Nam Việt Nam gần đây đánh dấu những tác động đáng kể của bệnh cây đối với kinh tế xã hội ở cấp quốc gia.
Sự bùng phát dịch bệnh trên các cây trồng có giá trị kinh tế có thể tác động lớn đến từng hộ nông dân tại những địa phương có ít cây trồng thay thế phù hợp – phức hợp bệnh héo trên gừng ở Quảng Nam là một ví dụ.
Việc chẩn đoán chính xác tác nhân gây bệnh là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của các biện pháp phòng trừ. Tuy nhiên, nhiều bệnh hại có các triệu chứng giống nhau, khiến cho việc chẩn đoán tại chỗ gặp nhiều khó khăn, đôi khi không thể thực hiện được. Vì vậy, các phòng thí nghiệm chẩn đoán là một thành phần không thể thiếu trong mạng lưới bảo vệ thực vật. Cán bộ nhận trách nhiệm làm công việc chẩn đoán bệnh cây cần phải trải qua quá trình đào tạo bài bản ở trình độ đại học và sau đại học về kỹ năng nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và ngoài đồng ruộng, ngoài ra còn phải nắm vững những khái niệm cơ bản về bệnh cây và quản lý bệnh hại tổng hợp.
Việc chẩn đoán chính xác tác nhân gây bệnh cũng vô cùng cần thiết cho việc xây dựng và phát triển một cơ sở dữ liệu bệnh cây quốc gia một cách khoa học. Cơ sở dữ liệu về bệnh cây ở Việt Nam sẽ là một phần then chốt cho sự thành công của công tác kiểm dịch thực vật. Hơn nữa, cơ sở dữ liệu quốc gia là một phần quan trọng của các biện pháp an ninh sinh học liên quan tới vấn đề trao đổi thương mại hàng nông sản, đặc biệt đối với những quốc gia thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới.
Cuốn cẩm nang này được biên soạn nhằm giúp các nhà nghiên cứu bệnh cây phát triển những kỹ năng cơ bản trong việc chẩn đoán tác nhân gây bệnh, chủ yếu là các bệnh do nấm ở rễ và thân cây. Những bệnh này thường ẩn, không biểu hiện triệu chứng ngay nhưng gây ra những tổn thất đáng kể về mặt kinh tế xã hội ở Việt Nam.
Nội dung của cuốn sách này dựa trên kinh nghiệm của các tác giả cùng nhiều đồng nghiệp ở Australia và Việt Nam qua các chương trình tập huấn liên quan đến các dự án khác nhau được tài trợ bởi Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Australia (ACIAR), chương trình nâng cao năng lực cho Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn của AusAID, và Quỹ tài trợ Crawford của Viện Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ.Cuốn cẩm nang này bổ sung cho các ấn phẩm khác của ACIAR và nhiều đồng nghiệp khác tại Việt Nam.
Peter Core
Tổng Giám Đốc
Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc tế Australia
MỤC LỤC
Lời nói đầu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Lời tựa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Lời cảm ơn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1 Giới thiệu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1.1 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2 Tổng quan về sức khỏe thực vật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.1 Cỏ dại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
2.2 Sâu hại . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.3 Thuốc bảo vệ thực vật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.4 Dinh dưỡng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.5 Tình trạng đất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.6 Môi trường . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2.7 Lịch sử cây trồng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3 Quy trình chẩn đoán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
3.1 Nghiên cứu cụ thể . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
4 Triệu chứng bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
4.1 Các triệu chứng thường gặp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
4.2 Các bệnh trên lá, hoa hoặc quả . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
4.2.1 Sự sản sinh bào tử trên lá bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4.2.2 Nấm và các tác nhân giống nấm ký
sinh chuyên tính trên lá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
4.2.3 Nấm bệnh sản sinh ra hạch nấm trên mô bệnh . . . . . . . . . 48
Nội dung6 Cẩm nang chẩn đoán bệnh cây ở Việt Nam
4.3 Các bệnh ở rễ, gốc và thân cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
4.4 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
5 Trên đồng ruộng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.1 Dụng cụ cần thiết cho công tác chẩn đoán trên đồng ruộng . . . . . . 54
5.2 Tiến hành điều tra đồng ruộng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
6 Trong phòng thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
6.1 Kiểm tra mẫu bệnh trong phòng thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
6.1.1 Héo và còi cọc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
6.1.2 Các bệnh ở lá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
6.2 Kính lúp soi nổi và kính hiển vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
6.2.1 Sử dụng kính lúp soi nổi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
6.2.2 Sử dụng kính hiển vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
6.2.3 Chuẩn bị mẫu lam kính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
6.3 Phân lập nấm gây bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
6.3.1 Phân lập từ lá và thân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
6.3.2 Phân lập từ rễ mảnh, nhỏ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
6.3.3 Phân lập từ rễ và thân gỗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
6.3.4 Bẫy đất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
6.3.5 Phương pháp pha loãng dung dịch đất . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
6.4 Cấy truyền từ các đĩa phân lập . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
6.5 Làm thuần mẫu nấm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
6.5.1 Cấy đơn bào tử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
6.5.2 Cấy đỉnh sinh trưởng sợi nấm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
6.6 Nhận biết các mẫu nấm thuần . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
6.7 Giám định nấm gây bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
6.8 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
7 Phân loại nấm và tác nhân gây bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
7.1 Các đặc tính chủ yếu của nấm và vi sinh vật giống nấm . . . . . . . . . 83
7.2 Phân loại nấm gây bệnh thực vật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
7.3 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
8 Lây bệnh nhân tạo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
8.1 Các phương pháp lây bệnh nhân tạo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
8.1.1 Lây bệnh lên lá và thân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90Nội dung 7
8.1.2 Lây bệnh vào đất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
8.2 Chuẩn bị nguồn bệnh cho quá trình lây bệnh nhân tạo . . . . . . . . . . 92
8.2.1 Dịch bào tử . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
8.2.2 Môi trường hạt kê/vỏ trấu (thể tích 50:50) . . . . . . . . . . . . . . 92
9 Quản lý bệnh hại tổng hợp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
9.1 Luân canh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
9.2 Quản lý cây trồng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
9.2.1 Thoát nước tốt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
9.2.2 Làm ngập ruộng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
9.3 Cây giống, hạt giống và các nguồn giống sạch bệnh khác . . . . . . . 100
9.4 Kiểm dịch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
9.5 Dùng giống kháng bệnh hoặc chống chịu bệnh . . . . . . . . . . . . . . . 101
9.6 Dùng gốc ghép kháng bệnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
9.7 Thuốc trừ nấm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
9.8 Vệ sinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
9.9 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
10 Các bệnh thối rễ và thân có nguồn gốc từ đất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
10.1 Sclerotinia sclerotiorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
10.2 Sclerotium rolfsii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
10.3 Các loài Rhizoctonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
10.4 Phytophthora và Pythium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
10.4.1 Sinh sản vô tính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
10.4.2 Sinh sản hữu tính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
10.4.3 Xác định và phân biệt giữa Phytophthora và Pythium . . . 117
10.4.4 Chu kỳ bệnh của nấm Oomycete - Phytophthora và
Pythium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
10.4.5 Các loài Pythium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
10.4.6 Các loài Phytophthora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
10.5 Fusarium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
10.5.1 Giới thiệu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
10.5.2 Nấm Fusarium gây bệnh ở Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
10.5.3 Phân lập nấm Fusarium gây héo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
10.5.4 Fusarium oxysporum và Fusarium solani—các đặc
điểm hình thái chính giúp cho việc giám định . . . . . . . . . 1328 Cẩm nang chẩn đoán bệnh cây ở Việt Nam
10.6 Verticillium albo-atrum và V. dahliae—nấm gây bệnh
héo ngoại lai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
10.7 Tuyến trùng ký sinh thực vật . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
10.7.1 Tách tuyến trùng ra khỏi đất và rễ nhỏ . . . . . . . . . . . . . . . . 139
10.8 Bệnh do vi khuẩn gây ra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
10.8.1 Héo vi khuẩn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
10.8.2 Phân lập vi khuẩn gây bệnh cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
10.9 Bệnh do vi rút gây ra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
10.10 Tài liệu tham khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
11 Các bệnh phổ biến trên một số cây trồng quan trọng . . . . . . . . . . . . . . . 151
11.1 Các bệnh phổ biến trên ớt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
11.2 Các bệnh phổ biến trên cà chua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
11.3 Các bệnh phổ biến trên lạc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
11.4 Các bệnh nấm phổ biến trên hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
11.5 Các bệnh nấm phổ biến ở ngô . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
12 Nấm, người và động vật: các vấn đề về sức khỏe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
12.1 Các nấm có độc tính chủ yếu ở Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
12.2 Các loài Aspergillus có độc tính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
12.2.1 Aspergillus flavus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
12.2.2 Aspergillus niger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
12.2.3 Aspergillus ochraceus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
12.3 Các loài Fusarium có độc tính . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
12.3.1 Fusarium verticillioides . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
12.3.2 Fusarium graminearum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
13 Phòng thí nghiệm chẩn đoán và nhà lưới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
13.1 Phòng thí nghiệm chẩn đoán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
13.1.1 Vị trí phòng thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
13.1.2 Phòng chuẩn bị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
13.1.3 Phòng sạch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
13.2 Bố trí phòng thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
13.3 Thiết bị phòng thí nghiệm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
13.3.1 Thiết bị cho phòng sạch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
13.3.2 Thiết bị cho phòng chuẩn bị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Nội dung 9
13.4 Nhà lưới cho việc nghiên cứu bệnh cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
13.4.1 Khu chuẩn bị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
13.4.2 Hỗn hợp giá thể . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
13.4.3 Vệ sinh nhà lưới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
13.4.4 Quản lý và dinh dưỡng cây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Phụ lục 1 Cách làm một que cấy dẹp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Phụ lục 2 Sức khỏe và an toàn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Phụ lục 3 Môi trường, khử trùng và bảo quản mẫu vi sinh vật . . . . . . . . . . . . 186
Các chữ viết tắt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Chú giải thuật ngữ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Tủ sách . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
Sau khi xem sơ lược về nội dung tài liệu, bạn có thể click vào link sau để download: http://aciar.gov.au/files/node/10408/mn129a_vietnamese_diagnostic_manual_for_plant_di_18669.pdf
 


Ok, nếu bạn đọc được những thông tin trên kia thì Thu có thể chia nhỏ file đó ra và up lên từ từ cho bạn và mọi người. Thu đã download về rồi, ai có email và muốn xem tại liệu thì Thu có thể gửi qua mail cho.
 



Back
Top