Cơ chế lây bệnh cúm
Người bệnh cúm chỉ cần ho, hắt hơi sẽ làm bắn các hạt nhỏ chứa virus cúm, có khả năng lơ lửng lâu trong không khí và đưa đi rất xa trong cả một vùng rộng lớn như thôn xã.
“Tác nhân gây bệnh cúm là virus cúm, có ba nhóm, đó là A, B và C trong đó tác nhân cúm A là chủ yếu. Ở người có ba thể bệnh cúm: cúm thường, cúm ác tính và cúm trên cơ địa của những người có các bệnh nền (tim mạch, phổi mãn tính).
Bệnh cúm thường: hay cúm kinh điển là cúm xảy ra trên người khỏe mạnh và đã có miễn dịch đề kháng được một phần đối với tác nhân cúm vì trước đó đã từng nhiễm bệnh cúm và tác nhân cúm chưa có thay đổi nhiều hay chỉ thay đổi chút ít về mặt kháng nguyên.
Trên những người này, bệnh biểu hiện với các triệu chứng nhiễm hô hấp siêu vi như sốt, ho sổ mũi, ớn lạnh. Bệnh thường tự khỏi, tuy nhiên cũng có những trường hợp biến chứng như là bội nhiễm hô hấp dưới do các tác nhân vi sinh như H. influenzae, phế cầu mà nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến diễn tiến xấu gây tử vong.
Ngoài biến chứng hô hấp, trên những người có bệnh nền như: bệnh biến dưỡng (đái tháo đường), tim mạch, phổi mãn tính... thì các biến chứng do bệnh nền này sẽ trầm trọng hơn, đây là các trường hợp mà chúng ta gọi là cúm biến chứng trên cơ địa các người bị bệnh nền.
Bệnh cúm ác tính: là cúm xảy ra trên những người chưa có miễn dịch đối với tác nhân cúm gây bệnh. Người bị cúm ác tính thường tử vong cao là do bị tổn thương phổi nặng nề mà từ chuyên môn gọi là ARDS (hội chứng suy hô hấp cấp tính).
Nguyên nhân: là cơ thể không có miễn dịch đặc hiệu nên phải huy động hệ thống miễn dịch không đặc hiệu để chống lại tác nhân cúm bao gồm những quá trình tế bào (thực bào), quá trình viêm, các yếu tố thể dịch. Chính sự huy động tổng lực này đã tạo nên một “cơn bão” cytokine làm tàn phá mô phổi không có khả năng phục hồi.
Trong cộng đồng thì cúm ác tính có thể xảy ra một khi tác nhân virus cúm bị biến đổi hoàn toàn kháng nguyên, do vậy các cá nhân trong cộng đồng cũng hoàn toàn “trắng tinh” về miễn dịch đối với tác nhân cúm này.
Chính vì thế, trong lịch sử thế giới, đã có những vụ dịch mà tỷ lệ tử vong khá cao xảy ra khi tác nhân virus cúm gây bệnh trên người bị thay đổi hoàn toàn về kháng nguyên: 1889-1890 khoảng 1 triệu người tử vong do H2N2; 1918-1919: trận dịch kinh hoàng nhất với 40-50 triệu người tử vong do H1N1; 1957-1958 gây ra do H2N2 với 1 triệu đến 1,5 triệu người tử vong…
Do cơ chế bệnh sinh như vậy nên người khi bị nhiễm cúm gà H5N1 cũng bị tử vong từ 90% - 95% trở lên, vì cơ thể chúng ta không có miễn dịch đối với H5N1. Rất may H5N1 không lây được trực tiếp từ người qua người mà lý do có thể là kháng nguyên H5 rất nhạy cảm với gà nhưng ít nhạy cảm hơn đối với người”.
