Theo suy nghĩ của tôi, thời gian cây ra trái
là theo giống, chứ không phải các điều kiện
bên ngoài.
Thật ra, các điều kiện bên ngoài có tác động
đến mùa vụ, nhưng rất ít, và cũng phải tùy giống.
Nếu điều kiện bên ngoài quá mạnh mẽ, không chắc
đổi được mùa, mà thường làm mất mùa.
Ví dụ nổi bật nhất là cây Lúa. Lúa Mùa mà gieo
vào vụ Chiêm, còn thóc giống Chiêm gieo vào vụ
Mùa thì có mà ăn trấu! Tuy thế, gieo đúng mùa,
thì lúa Mùa gieo trước trồng trước thì gặt trước,
nhưng lúa Chiêm thì cấy trước cấy sau cũng đều
chín một lúc.
Ví dụ cũng rất đặc sắc là cây trái Bơ. Tùy theo
giống mà Bơ chín khác mùa nhau. Có giống chín
mùa Đông, có giống chín mùa Xuân, có gióng chín
mùa Hè, có giống chín mùa Thu. Cùng một giống
mà đưa vào nam thì chín sớm hơn, nhưng đưa ra bắc
thì chín muộn hơn.
Cách thay đổi điều kiện bên ngoài cho cây thay
đổi mùa, ngoài cách chở cây ra các vĩ độ khác nhau
mà trồng, còn có quy tắc sau: Chăm bón tốt đủ nước
đủ phân thì sớm lên, thiếu nước thiếu phân thì muộn
lại. Thiến đào, Đảo quất là việc cắt xén rễ, làm cây
bị chột lại, thì mùa cũng chậm lại. Muốn cây Bắc trổ
bông chín trái sớm hơn, thì đưa vào nhà kính cho ấm
lên.
Cách tốt nhất là tạo giống và tìm giống. Có nghĩa là
gieo trồng cây từ hạt giống, rồi coi mùa hái trái để
chọn cây giống. Lấy chồi của cây này để ghép lên ngọn
các cây non để cho trái đúng mùa vụ mình thích.