Trên miền núi mỗi bản có vài chục con Trâu
thì sức mấy mà làm chuồng? Phần lớn là thả
rông. Đi đường rừng, mùa hè, lội bùn ngập
đầu gối vì Trâu đi dẫm nát đường.
Có tiền, bà con thuê thợ xẻ miền xuôi - vì
thợ trên đó không đủ trình độ xẻ, lấy tiền
công rất cao hơn thợ xuôi - chỉ chọn những
cây gỗ tốt, to cỡ 2 người ôm, xẻ dầy 8-10
centimet, làm sàn cho chuồng trâu. Lúc đó,
trước năm 1975, kiểm lâm chỉ kiểm tra xe tải
có chở gỗ về Hà Nội không, chứ không vào rừng
kiểm tra gỗ bà con xẻ. Vì thế, giá gỗ xẻ trong
rừng chỉ là tiền công thợ xẻ, trong khi giá gỗ
ở Hà Nội thì gấp mấy chục lần. Tôi xẻ gỗ làm
chuồng trâu cho họ, mà bụng nghĩ thầm, cả cái
nhà cha mẹ anh chị em tôi đang ở không bằng giá
tiền cái sàn chuồng trâu này.
Mỗi khi huyện Ngân Sơn thu mua trâu bán về miền
xuôi, trung bình con trâu tốt giá 500 đồng, tập
trung gần trăm con, thì quây vào một khoảng đất
trống trong 1 tuần lễ, sẽ giao hết hàng về xuôi.
Sau khi trâu đi hết, thì vùng đất đó đã ra bùn
vì cứt và đái trâu. Vùng đó mãi mãi không bao
giờ cứng chắc lại được khi cứt trâu trong bùn
chưa bị phân hủy hết. Vì thế, mấy tháng sau nếu
có thu mua trâu, lại phải quây ở khu đất khác.
Ngay từ thuở đó, tập san Nông Lâm cũng đã đăng
bài nghiên cứu các loại nền chuồng chăn nuôi.
Kết quả bài báo là: Nền chuồng tốt nhất là nền
gỗ, rồi đến nền đất, và cuối cùng là nền xi măng.
Tính theo giá cả thì nhất là nền đất, nền bê tôn,
rồi nền gỗ. Tính theo độ bền thì nền đất dở nhất,
còn nền gỗ thì tùy theo chất gỗ. Cân nhắc cả ba
mặt, thì kết luận nền bê tông là tốt nhất. Thực
tế ở Mỹ, quanh gần nhà tôi, thì trại chăn nuôi
đều có sàn bê tông, hay nền đất. Chẳng trại nào
có nền gỗ như ngày xưa tôi đi xẻ cả. Gỗ đó mà ở
Mỹ thì đắt quá, chỉ làm nhà cho tổng thống thôi.