Rừng của chúng ta ngày càng cạn kiệt các loài gỗ quý, trong khi đó nhu cầu về các loại gỗ có giá trị cao để phục vụ việc làm nhà cửa, đóng bàn ghế phòng khách, giường, tủ và cả áo quan cho ông bà, bố mẹ... vẫn còn rất cao. Khi cung không đáp ứng nổi cầu thì tất yếu dẫn đến việc bòn rút nguồn gỗ quý trong tự nhiên. Lực lượng kiểm lâm một phần vì không kiểm soát nổi, một phần không nhỏ vì bị mua chuộc hoặc bị đe dọa mà phải làm ngơ trước những bọn lâm tặc vừa khôn khéo vừa hung dữ. Các loài đinh, lim, sến, táu, gụ, lát, trắc, cẩm lai, gỗ đỏ, giáng hương, mun, nghiến... đều là những cây mọc rất chậm, phải trồng hàng chục năm mới có thể lấy được gỗ.
>Trong điều kiện đó nông dân vùng trung du, cao nguyên hoặc miền núi nước ta có thể gây trồng một cây gỗ quý nhưng mọc tương đối nhanh, có hiệu quả kinh tế rất cao chỉ sau một thời gian khá ngắn. Đó là cây lát Mexico, tên khoa học là Cedrela Odorata. Thực ra vì gỗ nó rất giống với gỗ lát nên gọi là lát, nó chỉ gần gũi với lát hoa, lát khét (cùng thuộc họ Meliaceae) chứ không cùng họ với các loài gỗ lát khác như lát núi, lát ruồi, lát xoan... Lát Mexico mọc rất nhiều ở Mexico và một số nước Trung Mỹ, Nam Mỹ, các đảo vùng Caribê. Cây được Nhà lâm học Nguyễn Hữu Lộc đưa vào Việt Nam từ năm 1986 và năm 2002 được Bộ NN&PTNT nhập về với số lượng lớn. Gỗ có tỷ trọng 0,6; thớ mịn, màu hồng nhạt, có vân gần như gỗ lát hoa, chứa dầu nên không bị mối mọt, ít cong vênh, nứt nổ. Gỗ 7-8 tuổi đã có thể xẻ ván, làm ván ghép thanh, làm gỗ bóc... Cây 15 tuổi có đường kính tới 70-80 cm, chiều dài hữu ích của thân khoảng 11-12 m. Năng suất phổ biến đạt 10-15 m3/ha/năm, chăm sóc tốt có thể đạt tới 20 m3/ha/năm. Thể tích hữu ích mỗi cây 15 năm là 1,8-2,5 m3. Sinh trưởng mạnh nhất vào khoảng các tháng 7-9. Khi khô hạn kéo dài có thể rụng hết lá mà vẫn không chết. Có thể trồng rất dễ dàng ở vùng đồng bằng cũng như ở vùng núi cao đến 700-800 m. Khả năng luồn lách của rễ ở vùng núi đá rất cao, ưa đất giàu canxi, đất trung tính hoặc hơi kiềm. Nếu không thì cần bón thêm vôi. Chỉ cần chăm sóc chống sên, ốc sên, sâu xám, dế mèn, chuột, chim phá hoại vào giai đoạn nẩy mầm và ra cây non. Khi mọc cao, chú ý phòng sâu đục ngọn, cần phòng tránh cháy rừng.
Theo kinh nghiệm của Nhà lâm học Nguyễn Hữu Lộc, thì các rừng phục hồi sau khi khai thác kiệt, các vùng đất trống, đồi trọc, các nương rẫy năng suất thấp, nên đưa cây lát Mexico về để trồng.
Sau khi trồng cây này và tạo thành tầng cao của rừng các cây rừng khác sẽ phục hồi dần một cách tự nhiên. Lát Mexico có thể khai thác theo cách tỉa thưa từ năm thứ 10 trở đi.
Kỹ thuật trồng lát Mexico cũng khá đơn giản. Tạo các rạch trồng song song với đường đồng mức hoặc chạy dài theo hướng Đông - Tây nếu đất ít dốc. Mật độ thay đổi trong khoảng 6-8 rạch/ha, tức là tương đương với 200 cây/ha (dãn cách hố 3-4 m). Hố trồng nên có kích thước: đường kính 50 cm, sâu 30 cm, vùng đất cần rẫy cỏ, cuốc lật quanh gốc cần có đường kính khoảng 2 m... Trải vôi bột trên toàn bộ vùng đất có đường kính 2 m2 này trước khi đào hố. Sau khi đào hố cần bón lót 0,1 kg NPK và trộn 0,1 kg supe lân vào với phần đất dùng để lấp hố. Cây giống mua ở XN giống lâm nghiệp Đông Bắc (Tp. Lạng Sơn), hoặc các trung tâm giống khác của Bộ NN&PTNT. Cây cần phải có chiều cao từ 1 m trở lên. Trong năm đầu cần chăm sóc lần thứ nhất vào tháng thứ 3 và lần sau vào tháng thứ 6. Chủ yếu là làm sạch cỏ, chặt bỏ cây bụi quanh từng hốc cây lát. Vào năm thứ 2 cũng cần chăm sóc 2 lần. Lần đầu vào tháng thứ 4 ở miền Bắc. Còn ở vùng có mùa khô dài thì chăm sóc sau khi có trận mưa đầu tiên. Ngoài việc làm cỏ, nhổ cây bụi còn cần bón thúc thêm vào mỗi hốc khoảng 0,1 kg NPK (rải đều phân theo rìa tán lá...). Vào năm thứ 3, vào tháng thứ 2 kể từ đầu mùa mưa cần làm cỏ và phát bỏ cây bụi.
Trong 3-4 năm đầu cũng cần phòng trừ sâu đục ngọn bằng thuốc trừ sâu DIHET hay các loại thuốc có hiệu lực cao khác. Khi cây lát đã lớn nên giữ mật độ 35-40 cây/ha, kích thước tán lá khoảng 70-80 m2/cây.
Nếu định trồng lát Mexico theo quy mô trồng rừng thì nên trồng với mật độ có dãn cách đều 15-16 m. Hố sâu 40-50 cm, rộng khoảng 1 m2, bón lót 0,5 kg vôi bột và 0,2 kg NPK, 0,2 kg phân chuồng; ngoài ra còn dùng 0,5 kg vôi bột để rải quanh gốc.
Cây lát Mexico sẽ có thể đem lại không chỉ một môi trường sinh thái bền vững mà còn thiết thực làm giàu cho những người sống bằng nghề rừng.
Hiện nay đã có hạt để gây giống nhưng vẫn đang cần nhập thêm rất nhiều hạt. Cũng có thể dùng phương pháp nuôi cấy mô để nhân giống một cách nhanh chóng. Bà con nào cần mua giống có thể liên hệ qua
ĐTDĐ:
0913.285878
hay
0903.208652.
(Nguồn: Nông thôn Ngày nay, 2003 Số 33- tr.8 và 37, tr.8)
>Trong điều kiện đó nông dân vùng trung du, cao nguyên hoặc miền núi nước ta có thể gây trồng một cây gỗ quý nhưng mọc tương đối nhanh, có hiệu quả kinh tế rất cao chỉ sau một thời gian khá ngắn. Đó là cây lát Mexico, tên khoa học là Cedrela Odorata. Thực ra vì gỗ nó rất giống với gỗ lát nên gọi là lát, nó chỉ gần gũi với lát hoa, lát khét (cùng thuộc họ Meliaceae) chứ không cùng họ với các loài gỗ lát khác như lát núi, lát ruồi, lát xoan... Lát Mexico mọc rất nhiều ở Mexico và một số nước Trung Mỹ, Nam Mỹ, các đảo vùng Caribê. Cây được Nhà lâm học Nguyễn Hữu Lộc đưa vào Việt Nam từ năm 1986 và năm 2002 được Bộ NN&PTNT nhập về với số lượng lớn. Gỗ có tỷ trọng 0,6; thớ mịn, màu hồng nhạt, có vân gần như gỗ lát hoa, chứa dầu nên không bị mối mọt, ít cong vênh, nứt nổ. Gỗ 7-8 tuổi đã có thể xẻ ván, làm ván ghép thanh, làm gỗ bóc... Cây 15 tuổi có đường kính tới 70-80 cm, chiều dài hữu ích của thân khoảng 11-12 m. Năng suất phổ biến đạt 10-15 m3/ha/năm, chăm sóc tốt có thể đạt tới 20 m3/ha/năm. Thể tích hữu ích mỗi cây 15 năm là 1,8-2,5 m3. Sinh trưởng mạnh nhất vào khoảng các tháng 7-9. Khi khô hạn kéo dài có thể rụng hết lá mà vẫn không chết. Có thể trồng rất dễ dàng ở vùng đồng bằng cũng như ở vùng núi cao đến 700-800 m. Khả năng luồn lách của rễ ở vùng núi đá rất cao, ưa đất giàu canxi, đất trung tính hoặc hơi kiềm. Nếu không thì cần bón thêm vôi. Chỉ cần chăm sóc chống sên, ốc sên, sâu xám, dế mèn, chuột, chim phá hoại vào giai đoạn nẩy mầm và ra cây non. Khi mọc cao, chú ý phòng sâu đục ngọn, cần phòng tránh cháy rừng.
Theo kinh nghiệm của Nhà lâm học Nguyễn Hữu Lộc, thì các rừng phục hồi sau khi khai thác kiệt, các vùng đất trống, đồi trọc, các nương rẫy năng suất thấp, nên đưa cây lát Mexico về để trồng.
Sau khi trồng cây này và tạo thành tầng cao của rừng các cây rừng khác sẽ phục hồi dần một cách tự nhiên. Lát Mexico có thể khai thác theo cách tỉa thưa từ năm thứ 10 trở đi.
Kỹ thuật trồng lát Mexico cũng khá đơn giản. Tạo các rạch trồng song song với đường đồng mức hoặc chạy dài theo hướng Đông - Tây nếu đất ít dốc. Mật độ thay đổi trong khoảng 6-8 rạch/ha, tức là tương đương với 200 cây/ha (dãn cách hố 3-4 m). Hố trồng nên có kích thước: đường kính 50 cm, sâu 30 cm, vùng đất cần rẫy cỏ, cuốc lật quanh gốc cần có đường kính khoảng 2 m... Trải vôi bột trên toàn bộ vùng đất có đường kính 2 m2 này trước khi đào hố. Sau khi đào hố cần bón lót 0,1 kg NPK và trộn 0,1 kg supe lân vào với phần đất dùng để lấp hố. Cây giống mua ở XN giống lâm nghiệp Đông Bắc (Tp. Lạng Sơn), hoặc các trung tâm giống khác của Bộ NN&PTNT. Cây cần phải có chiều cao từ 1 m trở lên. Trong năm đầu cần chăm sóc lần thứ nhất vào tháng thứ 3 và lần sau vào tháng thứ 6. Chủ yếu là làm sạch cỏ, chặt bỏ cây bụi quanh từng hốc cây lát. Vào năm thứ 2 cũng cần chăm sóc 2 lần. Lần đầu vào tháng thứ 4 ở miền Bắc. Còn ở vùng có mùa khô dài thì chăm sóc sau khi có trận mưa đầu tiên. Ngoài việc làm cỏ, nhổ cây bụi còn cần bón thúc thêm vào mỗi hốc khoảng 0,1 kg NPK (rải đều phân theo rìa tán lá...). Vào năm thứ 3, vào tháng thứ 2 kể từ đầu mùa mưa cần làm cỏ và phát bỏ cây bụi.
Trong 3-4 năm đầu cũng cần phòng trừ sâu đục ngọn bằng thuốc trừ sâu DIHET hay các loại thuốc có hiệu lực cao khác. Khi cây lát đã lớn nên giữ mật độ 35-40 cây/ha, kích thước tán lá khoảng 70-80 m2/cây.
Nếu định trồng lát Mexico theo quy mô trồng rừng thì nên trồng với mật độ có dãn cách đều 15-16 m. Hố sâu 40-50 cm, rộng khoảng 1 m2, bón lót 0,5 kg vôi bột và 0,2 kg NPK, 0,2 kg phân chuồng; ngoài ra còn dùng 0,5 kg vôi bột để rải quanh gốc.
Cây lát Mexico sẽ có thể đem lại không chỉ một môi trường sinh thái bền vững mà còn thiết thực làm giàu cho những người sống bằng nghề rừng.
Hiện nay đã có hạt để gây giống nhưng vẫn đang cần nhập thêm rất nhiều hạt. Cũng có thể dùng phương pháp nuôi cấy mô để nhân giống một cách nhanh chóng. Bà con nào cần mua giống có thể liên hệ qua
ĐTDĐ:
0913.285878
hay
0903.208652.
(Nguồn: Nông thôn Ngày nay, 2003 Số 33- tr.8 và 37, tr.8)
