1. Thiết kế chuồng trại và yêu cầu kỹ thuật
Vị trí chuồng nuôi phải chọn nơi cao ráo, dễ thoát nước, thoáng mát, cách các trại nuôi gia cầm khác càng xa càng tốt nhằm hạn chế tối đa mức rủi ro do lây nhiễm chồng chéo.
Thiết kế mái và vách chuồng nuôi rất quan trọng để mùa đông giữ được ấm, mùa hè phản xạ nhiệt của ánh nắng mặt trời giữ được mát mẻ. Mái hiên có thể đua ra 1 – 1,2 mét để hạn chế lượng ánh nắng chiếu trực tiếp vào chuồng.
Nền chuồng nuôi nên láng xi măng hoặc gạch phẳng có độ dốc cần thiết 3 – 5[SUP]O[/SUP] tiện cho việc vệ sinh.
2. Chuẩn bị dụng cụ và chuồng nuôi
Trước khi đưa gà vào nuôi cần phải chuẩn bị mọi điều kiện vật chất kỹ thuật như: Rèm che, cót quây, chụp sưởi, máng ăn, máng uống, chất độn chuồng, tiêu độc khử trùng và chọn người nuôi (kinh nghiệm của người chăn nuôi).
+ Chuồng trại:
Chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi phải được cọ rửa sạch sẽ, để trống chuồng trước khi đưa gà vào nuôi 15 – 20 ngày và phải được xử lý theo đúng quy định về vệ sinh phòng dịch, tường, nền được quét nước vôi đặc nồng độ 40%. Sau đó để khô phun tiêu độc bằng các loại thuốc sát trùng khác như benkocid 2% phun 2 – 3 lần. Sau khi phun 5[SUP]h[/SUP] mở cửa, cho thông thoáng bay hết mùi thuốc sát trùng rồi mới thả gà vào nuôi.
+ Máng ăn:
2 tuần đầu có thể dùng khay nhựa (kích thước 60 x 80 x 2,5cm cho 80 – 100 hoặc khay tròn cho 100 gà con). Từ tuần tuổi thứ 3 trở đi dùng máng ăn (có thể là máng dài hoặc máng tròn).
+ Máng uống:
Thông thường dùng máng tròn (gallon) gồm phần đáy và thân nắp vào nhau làm bằng nhựa, thể tích máng uống tuỳ theo tuổi của gà: gà con 1,5 – 2 lít, gà nhỡ 4 – 8 lít. Máng uống dài có độ dài tương đương máng ăn nhưng thiết diện nhỏ hơn.
+ Chụp sưởi:
Gà con sau khi nở ra chưa có khả năng điều tiết thân nhiệt do đó phải có hệ thống chụp sưởi để cung cấp nhiệt độ cho gà đến khi chúng có khả năng điều tiết được thân nhiệt phù hợp với nhiệt độ môi trường, có thể dùng bóng điện hoặc đèn hồng ngoại tuỳ theo số lượng gà con 01 ngày tuổi mà bố trí hệ thống sưởi cho hợp lý và hiệu quả kinh tế.
+ Rèm che:
Dùng vải bạt hoặc có thể tận dụng bao tải dứa khâu lại thành rèm che bên ngoài chuồng để giữ nhiệt độ chuồng nuôi vào mùa lạnh và tránh gió lùa hoặc mưa hắt vào chuồng, có thể dùng cót ép hoặc phên liếp che chắn lại.
+ Quây úm:
Trong thời gian úm, để tập trung nguồn nhiệt tránh gió lùa sử dụng cót ép, tấm nhựa làm quây úm với chiều cao 50 – 60 cm, mỗi quây có đường kính 1m hoặc làm lồng úm kích thước 70cm -1m – 50cm. Quây này dùng để úm gà con trong 30 ngày đầu, mỗi quây như vậy có thể úm từ 150 – 200 gà con.
+ chất độn chuồng:
Yêu cầu chất độn chuồng phải có khả năng hút ẩm, có thể dùng phoi bào, trấu, rơm rạ băm nhỏ. Lưu ý chất độn phải được phơi khô không có mùi mốc, phun sát trùng bằng bencocid 2%.
Gà ta thả vườn có tốc độ sinh trưởng chậm nên giai đoạn gà con được tính từ 1 – 30 ngày tuổi, ở giai đoạn này các cơ quan nội tạng nhất là bộ máy tiêu hoá chưa hoàn thiện, dạ dày cơ chưa tiêu hoá được các loại thức ăn xơ cứng, men tiêu hoá chưa đầy đủ, gà con rất nhạy cảm với điều kiện ngoại cảnh do đó phải tạo điều kiện tốt để gà con phát triển nhanh và khoẻ mạnh.
3. Nhiệt độ, ẩm độ
Trong tuần đầu tiên gà con không tự điều chỉnh thân nhiệt một cách hoàn hảo, do đó các bệnh về đường hô hấp, tiêu hoá dễ phát sinh khi ẩm độ môi trường lên cao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ nuôi sống và khả năng sinh trưởng của gà.
[h=2]Bảng 1: Yêu cầu nhiệt độ và ẩm độ[/h]
<tbody>
</tbody>
Từ tuần tuổi thứ 3 cần chú ý đến tốc độ mọc lông ở gà để điều chỉnh nhiệt độ cho thích hợp.Trong quá trình nuôi phải quan sát phản ứng của gà con đối với nhiệt độ:
Nếu thấy gà tập trung gần nguồn nhiệt, chen lấn chồng đống lên nhau là chuồng nuôi không đủ nhiệt gà bị lạnh.
Nếu gà tản ra xa nguồn nhiệt, nháo nhác, kêu, khát nước, há mỏ để thở là bị quá nóng cần phải điều chỉnh giảm nhiệt độ.
Nếu gà tụm lại một phía là bị gió lùa rất nguy hiểm, cần che kín hướng gió thổi.
Khi đủ nhiệt, gà vận động ăn uống bình thường, ngủ, nghỉ tản đều trong quây.
Gà con cần chiếu sáng 24/24 giờ trong 3 tuần đầu, sau 4 – 6 tuần giảm thời gian chiếu sáng đến 16h, từ tuần thứ 7 – 9 lợi dụng ánh sáng tự nhiên, đảm bảo cường độ ánh sáng 3W/m[SUP]2[/SUP] là đủ.
4. Nước uống
Nước là nhu cầu đầu tiên của gà con khi mới xuống chuồng. Cần cung cấp nước sạch, tốt nhất là pha thêm 5g đường Gluco và 1g Vitamin C/lít nước cho những ngày đầu, nước uống cho gà không được lạnh tốt nhất là hơi ấm 18 – 21 [SUP]0[/SUP]C trong vài ngày đầu.
Sử dụng chụp nước tự động bằng nhựa 0,85 – 1 lít/50 gà con. Vị trí đặt máng uống phải bố trí cho gà con dễ tiếp cận và không bị máng ăn che khuất. Tuân thủ cho gà uống nước trước, sau 2 – 3 giờ mới cho thức ăn.
5. Thức ăn và kỹ thuật cho ăn
Trong chăn nuôi gia cầm nói chung, việc chăm sóc, nuôi dưỡng thoả mãn đầy đủ các nhu cầu sinh lý đòi hỏi phát triển cơ thể ở mỗi giai đoạn sẽ khai thác tối đa tiềm năng di truyền của giống, đạt nhanh đến khối lượng sinh sản hoặc giết mổ càng sớm càng tốt.
Sau khi gà con được uống nước 2 – 3 giờ thì mới cho ăn, thường cho ăn theo bữa. Thức ăn được trải đều vào nhiều khay tuỳ thuộc quy mô đàn để tránh sự tranh giành thức ăn giữa các con trong đàn. Chỉ nên cung cấp lượng thức ăn vừa đủ, một ngày đêm cho ăn 9 – 10 lượt để thức ăn luôn mới thơm, hấp dẫn tính ngon miệng và tránh lãng phí.
Một số điều cần lưu ý: Thức ăn được phối chế cân đối đảm bảo đủ dinh dưỡng cho nhu cầu phát triển của gà trong từng giai đoạn.
Khẩu phần thức ăn được cân đối đủ các chất dinh dưỡng đáp ứng nhu cầu phát triển trong giai đoạn nuôi, thức ăn phối chế đa nguyên liệu, sử dụng đạm nguồn gốc thực vật, Premix Vitamin, khoáng vi lượng v.v.
Không được dùng nguyên liệu bị mốc, nhiễm độc tố Afratoxin hoặc bột cá có hàm lượng muối cao.
6. Mật độ nuôi
Tuỳ thuộc vào điều kiện chuồng trại, mùa vụ, khí hậu mà quyết định mật độ đàn nuôi. Cần lưu ý trong điều kiện tất cả các yếu tố khác là thích hợp thì mật độ càng thấp sẽ cho khả năng tăng trưởng cao và tỷ lệ nhiễm bệnh thấp.
7. Độ thông thoáng và che phủ
Chuồng úm gà con 01 ngày tuổi phải che kín, sự thay đổi không khí gần như bằng không. Khoảng 5 ngày sau khi sự trao đổi chất của gà tăng nhanh cần phải thay đổi không khí với tốc độ 0,2 m/giây để tránh bị ẩm thấp, ngột ngạt làm gà chậm phát triển và bệnh tật phát sinh như bệnh cầu trùng và các bệnh về đường hô hấp.
8. Công tác vệ sinh phòng bệnh
Với phương châm phòng bệnh là chính, đảm bảo nghiêm ngặt những quy định về vệ sinh phòng bệnh, sử dụng quy trình vệ sinh phòng bệnh tuỳ thuộc vào tình hình dịch tễ của từng địa phương. Phải quan sát theo dõi gà thường xuyên như: Trạng thái ăn, ngủ, thể trạng, âm thanh tiếng thở, chất bài tiết v.v. để bất kỳ một dấu hiệu bất thường nào đều được xử lý kịp thời.
Cần thiết phải kiểm tra đàn gà dựa trên các đặc điểm hàng ngày như sau:
- Lắng nghe âm thanh bất thường hoặc thiếu vắng âm thanh hàng ngày
- Trạng thái đàn gà (uể oải hay hung hăng)
- Ngửi để xem có mùi khai hay sự kém thông thoáng.
Trong chuồng chỉ nên nuôi gà cùng một lứa tuổi, định kỳ diệt trừ các loài động vật gặm nhấm, chim hoang và côn trùng có hại khác.
9. Chăm sóc nuôi dưỡng
Chế độ chăm sóc quản lý nuôi gà thả vườn: gà được cho ăn tự do 3 lần /ngày, ban ngày dùng ánh sáng tự nhiên, đêm thắp điện sáng 2 tiếng/đêm để gà ăn đêm. Trong điều kiện thời tiết và nhiệt độ thuận lợi (ấm áp khô ráo) sau 3 – 4 tuần tuổi hoặc nếu thời tiết lạnh dưới 20[SUP]0[/SUP]C thì sau 5 – 6 tuần tuổi có thể cho gà vận động để giúp cơ săn chắc nâng cao sức khỏe.
10. Lịch dùng thuốc và vacin cho chim trĩ
Lịch dùng vacxin và thuốc phòng bệnh cho gà ta thản vườn (chỉ để tham khảo)
<tbody>
</tbody>
Mỗi tháng cho uống marcoc 3 ngày cho gà trên 5 tuần tuổi để phòng bệnh cầu trùng và cho uống hoặc trộn thức ăn thuốc phòng giun sán một lần.
Vị trí chuồng nuôi phải chọn nơi cao ráo, dễ thoát nước, thoáng mát, cách các trại nuôi gia cầm khác càng xa càng tốt nhằm hạn chế tối đa mức rủi ro do lây nhiễm chồng chéo.
Thiết kế mái và vách chuồng nuôi rất quan trọng để mùa đông giữ được ấm, mùa hè phản xạ nhiệt của ánh nắng mặt trời giữ được mát mẻ. Mái hiên có thể đua ra 1 – 1,2 mét để hạn chế lượng ánh nắng chiếu trực tiếp vào chuồng.
Nền chuồng nuôi nên láng xi măng hoặc gạch phẳng có độ dốc cần thiết 3 – 5[SUP]O[/SUP] tiện cho việc vệ sinh.
2. Chuẩn bị dụng cụ và chuồng nuôi
Trước khi đưa gà vào nuôi cần phải chuẩn bị mọi điều kiện vật chất kỹ thuật như: Rèm che, cót quây, chụp sưởi, máng ăn, máng uống, chất độn chuồng, tiêu độc khử trùng và chọn người nuôi (kinh nghiệm của người chăn nuôi).
+ Chuồng trại:
Chuồng trại và dụng cụ chăn nuôi phải được cọ rửa sạch sẽ, để trống chuồng trước khi đưa gà vào nuôi 15 – 20 ngày và phải được xử lý theo đúng quy định về vệ sinh phòng dịch, tường, nền được quét nước vôi đặc nồng độ 40%. Sau đó để khô phun tiêu độc bằng các loại thuốc sát trùng khác như benkocid 2% phun 2 – 3 lần. Sau khi phun 5[SUP]h[/SUP] mở cửa, cho thông thoáng bay hết mùi thuốc sát trùng rồi mới thả gà vào nuôi.
+ Máng ăn:
2 tuần đầu có thể dùng khay nhựa (kích thước 60 x 80 x 2,5cm cho 80 – 100 hoặc khay tròn cho 100 gà con). Từ tuần tuổi thứ 3 trở đi dùng máng ăn (có thể là máng dài hoặc máng tròn).
+ Máng uống:
Thông thường dùng máng tròn (gallon) gồm phần đáy và thân nắp vào nhau làm bằng nhựa, thể tích máng uống tuỳ theo tuổi của gà: gà con 1,5 – 2 lít, gà nhỡ 4 – 8 lít. Máng uống dài có độ dài tương đương máng ăn nhưng thiết diện nhỏ hơn.
+ Chụp sưởi:
Gà con sau khi nở ra chưa có khả năng điều tiết thân nhiệt do đó phải có hệ thống chụp sưởi để cung cấp nhiệt độ cho gà đến khi chúng có khả năng điều tiết được thân nhiệt phù hợp với nhiệt độ môi trường, có thể dùng bóng điện hoặc đèn hồng ngoại tuỳ theo số lượng gà con 01 ngày tuổi mà bố trí hệ thống sưởi cho hợp lý và hiệu quả kinh tế.
+ Rèm che:
Dùng vải bạt hoặc có thể tận dụng bao tải dứa khâu lại thành rèm che bên ngoài chuồng để giữ nhiệt độ chuồng nuôi vào mùa lạnh và tránh gió lùa hoặc mưa hắt vào chuồng, có thể dùng cót ép hoặc phên liếp che chắn lại.
+ Quây úm:
Trong thời gian úm, để tập trung nguồn nhiệt tránh gió lùa sử dụng cót ép, tấm nhựa làm quây úm với chiều cao 50 – 60 cm, mỗi quây có đường kính 1m hoặc làm lồng úm kích thước 70cm -1m – 50cm. Quây này dùng để úm gà con trong 30 ngày đầu, mỗi quây như vậy có thể úm từ 150 – 200 gà con.
+ chất độn chuồng:
Yêu cầu chất độn chuồng phải có khả năng hút ẩm, có thể dùng phoi bào, trấu, rơm rạ băm nhỏ. Lưu ý chất độn phải được phơi khô không có mùi mốc, phun sát trùng bằng bencocid 2%.
Gà ta thả vườn có tốc độ sinh trưởng chậm nên giai đoạn gà con được tính từ 1 – 30 ngày tuổi, ở giai đoạn này các cơ quan nội tạng nhất là bộ máy tiêu hoá chưa hoàn thiện, dạ dày cơ chưa tiêu hoá được các loại thức ăn xơ cứng, men tiêu hoá chưa đầy đủ, gà con rất nhạy cảm với điều kiện ngoại cảnh do đó phải tạo điều kiện tốt để gà con phát triển nhanh và khoẻ mạnh.
3. Nhiệt độ, ẩm độ
Trong tuần đầu tiên gà con không tự điều chỉnh thân nhiệt một cách hoàn hảo, do đó các bệnh về đường hô hấp, tiêu hoá dễ phát sinh khi ẩm độ môi trường lên cao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ nuôi sống và khả năng sinh trưởng của gà.
[h=2]Bảng 1: Yêu cầu nhiệt độ và ẩm độ[/h]
| Ngày tuổi | Nhiệt độ tại chụp sưởi 0[SUP]o [/SUP]C | Nhiệt độ chuồng nuôi 0[SUP]o [/SUP]C | ẩm độ tương đối (%) |
| 0 – 3 | 38 | 28 – 29 | 60 - 70 |
| 4 – 7 | 35 | 28 | |
| 8 – 14 | 32 | 28 | |
| 15 – 21 | 29 | 25 – 28 | |
| 22 – 24 | 28 | 25 – 28 | |
| 25 – 28 | 28 | 22 – 25 | |
| 29 – 35 | 26 | 21 – 22 | |
| Sau 35 ngày tuổi | | 18 – 21 | |
<tbody>
</tbody>
Từ tuần tuổi thứ 3 cần chú ý đến tốc độ mọc lông ở gà để điều chỉnh nhiệt độ cho thích hợp.Trong quá trình nuôi phải quan sát phản ứng của gà con đối với nhiệt độ:
Nếu thấy gà tập trung gần nguồn nhiệt, chen lấn chồng đống lên nhau là chuồng nuôi không đủ nhiệt gà bị lạnh.
Nếu gà tản ra xa nguồn nhiệt, nháo nhác, kêu, khát nước, há mỏ để thở là bị quá nóng cần phải điều chỉnh giảm nhiệt độ.
Nếu gà tụm lại một phía là bị gió lùa rất nguy hiểm, cần che kín hướng gió thổi.
Khi đủ nhiệt, gà vận động ăn uống bình thường, ngủ, nghỉ tản đều trong quây.
Gà con cần chiếu sáng 24/24 giờ trong 3 tuần đầu, sau 4 – 6 tuần giảm thời gian chiếu sáng đến 16h, từ tuần thứ 7 – 9 lợi dụng ánh sáng tự nhiên, đảm bảo cường độ ánh sáng 3W/m[SUP]2[/SUP] là đủ.
4. Nước uống
Nước là nhu cầu đầu tiên của gà con khi mới xuống chuồng. Cần cung cấp nước sạch, tốt nhất là pha thêm 5g đường Gluco và 1g Vitamin C/lít nước cho những ngày đầu, nước uống cho gà không được lạnh tốt nhất là hơi ấm 18 – 21 [SUP]0[/SUP]C trong vài ngày đầu.
Sử dụng chụp nước tự động bằng nhựa 0,85 – 1 lít/50 gà con. Vị trí đặt máng uống phải bố trí cho gà con dễ tiếp cận và không bị máng ăn che khuất. Tuân thủ cho gà uống nước trước, sau 2 – 3 giờ mới cho thức ăn.
5. Thức ăn và kỹ thuật cho ăn
Trong chăn nuôi gia cầm nói chung, việc chăm sóc, nuôi dưỡng thoả mãn đầy đủ các nhu cầu sinh lý đòi hỏi phát triển cơ thể ở mỗi giai đoạn sẽ khai thác tối đa tiềm năng di truyền của giống, đạt nhanh đến khối lượng sinh sản hoặc giết mổ càng sớm càng tốt.
Sau khi gà con được uống nước 2 – 3 giờ thì mới cho ăn, thường cho ăn theo bữa. Thức ăn được trải đều vào nhiều khay tuỳ thuộc quy mô đàn để tránh sự tranh giành thức ăn giữa các con trong đàn. Chỉ nên cung cấp lượng thức ăn vừa đủ, một ngày đêm cho ăn 9 – 10 lượt để thức ăn luôn mới thơm, hấp dẫn tính ngon miệng và tránh lãng phí.
Một số điều cần lưu ý: Thức ăn được phối chế cân đối đảm bảo đủ dinh dưỡng cho nhu cầu phát triển của gà trong từng giai đoạn.
Khẩu phần thức ăn được cân đối đủ các chất dinh dưỡng đáp ứng nhu cầu phát triển trong giai đoạn nuôi, thức ăn phối chế đa nguyên liệu, sử dụng đạm nguồn gốc thực vật, Premix Vitamin, khoáng vi lượng v.v.
Không được dùng nguyên liệu bị mốc, nhiễm độc tố Afratoxin hoặc bột cá có hàm lượng muối cao.
6. Mật độ nuôi
Tuỳ thuộc vào điều kiện chuồng trại, mùa vụ, khí hậu mà quyết định mật độ đàn nuôi. Cần lưu ý trong điều kiện tất cả các yếu tố khác là thích hợp thì mật độ càng thấp sẽ cho khả năng tăng trưởng cao và tỷ lệ nhiễm bệnh thấp.
7. Độ thông thoáng và che phủ
Chuồng úm gà con 01 ngày tuổi phải che kín, sự thay đổi không khí gần như bằng không. Khoảng 5 ngày sau khi sự trao đổi chất của gà tăng nhanh cần phải thay đổi không khí với tốc độ 0,2 m/giây để tránh bị ẩm thấp, ngột ngạt làm gà chậm phát triển và bệnh tật phát sinh như bệnh cầu trùng và các bệnh về đường hô hấp.
8. Công tác vệ sinh phòng bệnh
Với phương châm phòng bệnh là chính, đảm bảo nghiêm ngặt những quy định về vệ sinh phòng bệnh, sử dụng quy trình vệ sinh phòng bệnh tuỳ thuộc vào tình hình dịch tễ của từng địa phương. Phải quan sát theo dõi gà thường xuyên như: Trạng thái ăn, ngủ, thể trạng, âm thanh tiếng thở, chất bài tiết v.v. để bất kỳ một dấu hiệu bất thường nào đều được xử lý kịp thời.
Cần thiết phải kiểm tra đàn gà dựa trên các đặc điểm hàng ngày như sau:
- Lắng nghe âm thanh bất thường hoặc thiếu vắng âm thanh hàng ngày
- Trạng thái đàn gà (uể oải hay hung hăng)
- Ngửi để xem có mùi khai hay sự kém thông thoáng.
Trong chuồng chỉ nên nuôi gà cùng một lứa tuổi, định kỳ diệt trừ các loài động vật gặm nhấm, chim hoang và côn trùng có hại khác.
9. Chăm sóc nuôi dưỡng
Chế độ chăm sóc quản lý nuôi gà thả vườn: gà được cho ăn tự do 3 lần /ngày, ban ngày dùng ánh sáng tự nhiên, đêm thắp điện sáng 2 tiếng/đêm để gà ăn đêm. Trong điều kiện thời tiết và nhiệt độ thuận lợi (ấm áp khô ráo) sau 3 – 4 tuần tuổi hoặc nếu thời tiết lạnh dưới 20[SUP]0[/SUP]C thì sau 5 – 6 tuần tuổi có thể cho gà vận động để giúp cơ săn chắc nâng cao sức khỏe.
10. Lịch dùng thuốc và vacin cho chim trĩ
Lịch dùng vacxin và thuốc phòng bệnh cho gà ta thản vườn (chỉ để tham khảo)
| Ngày tuổi | Tên thuốc-vacxin | Đường cấp thuốc | Liều lượng | Phòng bệnh |
| 1-15 ngày tuổi | Uống Baaytrrl 10%+Gluco+Vitamin C | Pha nước uống | 1ml/lít nước uống | Phòng bệnh đường ruột |
| 4 ngày | ND-Clone 45 Hoặc ND-Lasota | Nhỏ mắt | 1 giọt /con | Phòng bệnh Newcastle |
| 8 ngày | Gumboro B | Nhỏ miệng | 1 giọt /con | Phòng bệnh Gumboro |
| 10-12 ngày | Marcoc hoặc Methocin | Pha nước uống | 1ml/ lít nước uống | Phòng bệnh cầu trùng ghép |
| 14 ngày | Gumboro A | Pha nước uống | | Phòng bệnh Gumboro |
| 21 ngày | ND-Clone 45 hoặc ND-IB | Pha nước uống | | Phòng bệnh Newcastlees, viêm phế quản truyền nhiễm |
<tbody>
</tbody>
Mỗi tháng cho uống marcoc 3 ngày cho gà trên 5 tuần tuổi để phòng bệnh cầu trùng và cho uống hoặc trộn thức ăn thuốc phòng giun sán một lần.
