Bạn đọc rất kỹ, và hiểu đúng điều tôi muốn nói .
*
Đặc tính của thực vật nói chung, không riêng gì Xoan, là có nắng
thì mọc chậm, và ít nắng thì mọc nhanh . Trời sinh ra thế . Trong
sách có dạy làm thí nghiệm trồng cây rồi úp một hộp kín bằng nilon
mờ lên nó, và xẻ một khe sao cho nắng rọi vào thân cây qua cái khe
đó . Sau một thời gian, mé đó mọc chậm, còn mé kìa mọc nhanh hơn,
nên cây cong về phía khe hở . Điều đó giải thích đặc tính cây mọc
hướng về phía có nắng.
*
Bạn cũng có thể thí nghiệm trồng một vườn cây rau đay . Sau khi gieo
hạt khá đều, không quá dày, không quá thưa, nảy mầm mọc chừng 1 gang
tay, thì bạn che một khoảng bằng một mảnh nilon mờ . Sau một thời gian
bạn sẽ thấy những cây rau đay ở dưới mảnh nilon mờ sẽ cao hơn những
cây không bị che. Những cây rau đay ở mép luống thì lùn nhất, ngả ra
bên ngoài, và mọc nhiều nhánh, còn những cây trong luống thì không mọc
nhánh.
*
BẠn nghĩ "phải ngược lại mới đúng chứ" cũng có lý . Bạn cho rằng cây
mọc nhờ lấy năng lượng ở mặt trời . Trồng càng dày thì càng ít năng
lượng, thì cây càng còi . Đúng lẽ thì như vậy, nhưng thực ra, cây phải
có khả năng phấn đấu thì mới sống còn được . Vì vậy, mặc dù thiếu dinh
dưỡng, nó buộc phải mọc nhanh theo chiều cao, mà cắt giảm chiều ngang,
và cắt giảm chất lượng gỗ bên trong thân. Những cây trồng dày sẽ mọc
nhanh cao, và gày gò, và gỗ rất nhẹ và xốp. Những cây trồng thưa sẽ
lùn hơn, bụ thân, và gỗ rất chắc, rất nặng.
*
Điều này cũng đúng với cây mọc lại từ gốc cây mẹ đã chặt lấy gỗ . Xoan
nảy mầm từ gốc mọc rất nhanh . Chỉ mấy tháng có thể cao mấy mét . Mấy
năm sau thu hoạch gỗ thì gỗ rất nhẹ và xốp . Nó mọc nhanh ngoài vấn đề
nắng, mà còn vì có sẵn một bộ rễ khủng của mẹ để lại, trong đó chứa rất
nhiều chất bổ, và khả năng hút dinh dưỡng trong đất rất mạnh.
*
Về chuyện trồng xen, cây trồng phụ phải là cây ngắn ngày, và phải thấp
hơn cây chính . Nếu nó cao hơn cây chính, thì cây chính sẽ còi, có thể
chết . Cũng vì lẽ đó, tôi chưa nghĩ ra cây gì có thể trồng xen mà lại
vẫn có giá trị cao được . Các cây trồng xen truyền thống mà tôi biết
là Đậu xen trong Mía, Đậu Nành xen trong Ngô Bắp. Lúc mới trồng, chúng
không tranh nắng của nhau, vì chúng còn bé quá . Sau đó, chúng lớn lên,
bắt đầu tranh nắng, thì Mía và Ngô mau cao hơn, và ăn hiếp Đậu, Đậu
Nành, khiến cho năng suất của chúng không thể bằng khi trồng bình thường
được . Dù sao, có thu hoạch chút ít còn hơn không có chi . Sau đó thì
Đậu và Đậu nành hết mùa, Mía với Ngô vẫn tiếp tục sống . Ngô thì sau đó
cũng thu hoạch, trả lại đất trồng cây khác . Mía thì cao thêm, mập thêm
và ngọt thêm cho đến cuối năm. Lúc thu hoạch Đậu hay Đậu Nành, thì không
có một ngọn cỏ nào trong vườn, vì bóng rợp của nó khủng quá, sau này
bóng rợp của Ngô và Mía mới hoàn toàn che kín đất.
*
Nếu sau 2-3 năm bạn trồng cây gì dưới bóng rừng Xoan, dù thưa, cũng khó
có thể sống được. Nói chung, ở rừng tự nhiên không ai trồng, dưới gốc
các cây cổ thụ, cũng chẳng có cây gì hết, mà chỉ có cành khô củi mục thôi.
Chỉ ở rừng thứ sinh - rừng mọc lại sau khi đã chặt gỗ rồi - thì cây cối
đang tranh nhau giết nhau để mọc lên, mới có nhiều loại cây.
*
Nếu bạn trồng xen cây Hông, e rằng cây Hông sẽ mọc chèn cây Xoan đến chết.
Xoan tuy mọc nhanh, nhưng không thể bằng cây Hông được, vì tôi nghe nói
cây Hông vốn có ở ViệtNam từ lâu đời, nhưng không được bà con bản địa coi
trọng . Vậy hẳn là nó lớn nhanh rồi .
*
Trồng thưa mà tỉa cành thì tốn công lắm, và tỉa cành thì dễ có sẹo,
và nguy hiểm nhất là tỉa gãy luôn cả ngọn . Những sẹo lớn có thể
không lành được, và sâu bần bật ăn thủng ruột cây xoan đó. Cây đó
sẽ không lớn ra gỗ được, và rừng của bạn có một khoảng trống ở đó .
*
Theo ý kiến của tôi, bạn có thể trồng Xoan dày, hay xen với Hông, nhưng
sau đó phải tỉa thì cây mới mọc tốt, và tỉa cây gì đi, thì bạn phải quyết
định đó là cây hy sinh, đã hết thời lợi dụng khả năng che nắng của nó rồi,
đừng hy vọng gì vào nó nữa, ngoài giá trị làm củi. Nếu bạn trồng xen Đậu,
có thể đậu chèn Xoan còi đi . Tôi không trồng xen Đậu với Xoan, nên không
biết tốc độ của chúng ra sao. Nếu nó hiếp Xoan, thì đành phải phá đi trước
khi thu hoạch hạt, mà chỉ thu hoạch được thân và lá cho lợn bò ăn thôi .
*