Vừa mới gia nhập diễn đàn được vài ngày. Rảo quanh thấy các bạn quan tâm đến biofloc đúng đề tài mình cũng đang để tâm tìm tòi. Ở VN chưa nơi nào áp dụng thực sự công nghệ nuôi tôm biofloc cả. Vừa rồi mình đi cùng giáo sư Stephen G. Newman (tác giã bài viết mình trích dịch bên dưới) ghé qua Hiệp hội Nuôi tôm Mỹ Thanh, họ cũng đang rất quan tâm và muốn áp dụng công nghệ này để thay thế cho công nghệ gây tảo như trước nay chúng ta vẫn làm. Mình xin trích dịch 1 đoạn trong bài viết.
............................
Biofloc
Trong nuôi trồng thủy sản, quá trình kết bông (flocculation) được ứng dụng sáng tạo để tạo ra floc ở các ao nuôi tôm cá. Từ “biofloc” được sử dụng để chỉ những hạt dinh dưỡng được tạo thành dưới tác động của vi khuẩn hay vi sinh vật khác trong môi trường nước mà ở đó rất việc thay nước rất hạn chế hoặc hoàn toàn không có sự thay nước. Thực ra khái niệm này không mới vì nó đã được sử dụng từ rất lâu trong các nhà máy xử lý nước thải. Chỉ trong 2 thập kỷ gần đây nó mới được ứng dụng rộng rãi trong nuôi trồng thủy sản.
Trong môi trường ao nuôi, việc tái sử dụng các chất thải này mang đúng ý nghĩa thật sự của từ “biofloc”. Gần 30 năm trước, Steve Serfling đã phát hiện ra tiềm năng to lớn của biofloc trong việc nuôi cá rô phi. Rất nhiều những nghiên cứu kể từ thời điểm đó và hệ biofloc được áp dụng trong các ao nuôi trồng tôm cá mật độ cao.
Giải thích biofloc
“biofloc” có nhiều từ cùng nghĩa như “microbial floc”, “organic detrital soup”, “intensive microbial reuse system” v.v… Thông thường, không có sự nhất quán trong cách sử dụng từ ngữ giữa các trang trại. Những hạt lơ lửng hữu cơ này được cấu thành từ những chủng loài vi sinh khác nhau và thậm chí kết hợp cả với chất có nguồn gốc vô cơ. Các loài vi sinh thường gặp là vi khuẩn, nấm, tảo, đơn bào, nematode v.v… Đây là một hệ sinh thái hoàn chỉnh và trong một vài trường hợp có liên quan đến màng biofilm trên bề mặt của ao.
Sự hình thành biofloc phụ thuộc vào mức độ chất hữu cơ có trong ao, chủ yếu là chất thải hữu cơ sau khi tiêu hóa của cộng đồng các sinh vật sống, thức ăn thừa, xác tảo, xác động thực vật và tỉ lệ carbon và nitơ. Cũng giống như các hệ sinh thái khác bifloc là kết quả hình thành của nhiều quá trình và công đoạn khác nhau.
Tại sao là biofloc
Ưu điểm nổi bật nhất của hệ thống biofloc là có thể nuôi mật độ cao. Không hoặc rất ít thay nước, điều đó giúp mang lại hiệu quả rất lớn về kinh tế, môi trường và hệ thống canh tác. Do đó chi phí điện năng bơm thay nước cũng giảm nhiều. Tuy nhiên, hệ thống quạt phải hoạt động ở cường độ cao để cung cấp đủ oxy cho hệ thống và giúp các hạt lơ lửng luôn luân chuyển trong cột nước. Sau đây là những ưu điểm nổi bật của biofloc được báo cáo:
- Không thay nước hay thay nước rất ít, do đó làm giảm đáng kể phụ thuộc vào nguồn nước trong suốt chu kỳ nuôi. Theo đó, hệ thống sẽ có mức độ an toàn sinh học cao hơn, việc này đồng nghĩa với việc giảm thiểu các rủi ro xâm hại do các nguồn bệnh từ nguồn nước bên ngoài
- Việc sử dụng nguồn nước thay đổi sẽ giảm đáng kể. Một số hệ thống hoàn toàn không thay nước, nếu có chăng thì việc cung cấp nước là để bổ sung cho lượng nước mất đi do bốc hơi
- Việc tái sử dụng nước sẽ làm giảm đi rất nhiều lượng nước đưa vào sử dụng và nước thải sau trong quá trình nuôi, do đó cũng làm giảm tác động xấu đến môi trường.
- Nguồn dinh dưỡng trong nước thải sẽ còn lại rất ít, do đó cũng làm giảm nguy cơ ô nhiễm cho môi trường
- Hệ thống biofloc gần như là hệ thống kín cho phép tái sử dụng nguồn dinh dưỡng tại chổ. Trong hệ thống nuôi trồng mở thông thường, phần lớn các nguồn dinh dưỡng không tiêu thụ hết cộng thêm với các chất thải ra trong quá trình trao đổi chất tạo nên sinh khối rất lớn trong ao. Còn trong hệ biofloc vấn đề này được giải quyết. Nguồn nitơ, đặc biệt là đạm và carbon được tái sử dụng triệt để
- Phụ thuộc ít hơn vào nguồn cung cấp thức ăn. Biofloc có chứa nhiều chất dinh dưỡng và sẵn sàng để làm nguồn thức ăn cho tôm cá. Hơn thế nữa, thức ăn ít đạm có giá thành rẻ hơn, do vậy hệ số chuyển đổi thức ăn cũng thấp hơn.
- Giá thành sản xuất sẽ giảm nhiều và giảm thiểu tác động xấu lên môi trường
- Tăng khả năng miễn dịch & hệ dinh dưỡng cho tôm cá. Hệ thống biofloc hổ trợ chu trình chuyển hóa nitơ do phân hủy amonium để biến thành nguồn nitrate sinh học
Biofloc chỉ là một công cụ chứ không phải giải pháp
Chúng ta phải nhận thức được rằng biofloc chỉ là công cụ chứ không phải là giải pháp cho vấn đề và không thể thay thế cho quy trình quản lý khoa học bao gồm protocol về an toàn sinh học, chiến lược quản lý nguồn thức ăn, theo dõi các chỉ tiêu nước ao v.v.. có thể làm ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của tôm cá trong ao nuôi
........................
Bài viết này mang tính hàn lâm hơn là giải quyết vấn đề kỹ thuật.
Hiện 1 chiến hữu của mình ở Sóc Trăng đang áp dụng quy trình nuôi không thay nước tương tự như biofloc (nhưng nuôi mật độ không cao) và tái sử dụng nguồn nước đã nuôi cho vụ nuôi sau. Nếu các bạn nào ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, khoảng 3,5 tháng nữa (nếu quy trình thành công) mình sẽ mời đến tham quan và trao đổi kinh nghiệm. Mình cũng sẽ mời giáo sư Stephen G. Newman (từ Mỹ) sang Việt nam để trao đổi kinh nghiệm vì ông ấy có hơn 30 năm kinh nghiệm và đã từng "chiến đấu" ở Belize với con tôm thẻ chân trắng.