HIỆN TƯỢNG NGỘ ĐỘC DINH DƯỠNG TRÊN CÂY TRỒNG & BIỆN PHÁP XỬ LÝ.
Hiện nay nhiều nhà vườn trồng cây ăn trái, rau màu hay cây cảnh đã lạm dụng việc sử dụng quá nhiều phân bón hay thuốc BVTV trong suốt quá trình sinh trưởng của cây trồng mà không biết được nhu cầu thực sự mà cây hấp thụ phụ thuộc vào độ tuổi của cây, nguồn đất, thời tiết ... dẫn đến cây bị ngộ độc làm cho cây bị suy, chết cây.
Có thể chia thành 3 dạng cây bị ngộ độc do phân bón :
1. Bị cháy phân :
Tương tự như da người bị cháy do nắng, do tắm biển. Đây là dạng ngộ độc trực tiếp, cấp tính lên một bộ phận của cây mà có thể trên tổng thể với lượng phân đó thì chưa xảy ra dư thừa khiến cho cây bị ngộ độc.
Ví dụ : khi bị ngập nước thì rễ cây bị ngộp, đua nhau ngoi lên mặt đất để tìm kiếm oxy, khi nước rút đi nếu mình bón phân ngay thì phân tan ra và lớp rễ cám sẽ bị cháy, mặc dù lượng phân bón không nhiều.
2. Mất cân đối :
Cây bị ngộ độc trong trường hợp lượng phân bón vừa đủ nhưng do các chất sẽ ảnh hưởng lẫn nhau nên khi có mặt chất này sẽ gây thiếu chất kia.
Ví dụ : Với vi lượng kẽm ( Zn ) thì đất ĐBSCL không thiếu nhưng do nhiều nhà vườn sử dụng phân Ure khiến cho cây không hấp thu được kẽm từ đất nên lá cây không xanh.
Ví dụ khác như với Kali. Kali là yếu tố giúp cây chắc, ít sâu bệnh và cây cũng có thể hấp thu nhiều kali mà không bị nhiễm độc. Tuy nhiên khi nhiều Kali thì sẽ ức chế khiến cho cây không hấp thu được Canxi và Magie khiến cho cây có triệu chứng như bị ngộ độc.
3. Ngộ độc thực sự :
Là trường hợp bón phân quá nhiều so với nhu cầu và ngưỡng chịu đựng của cây.
Ví dụ như nếu bón quá nhiều phân đạm thì sẽ làm cho lá cây bị vàng, rũ xuống.
Cách xử lý khi cây bị ngộ độc :
Trong cả 3 trường hợp trên khi phát hiện được cần có những biện pháp xử lý ngay càng sớm càng tốt.
Đầu tiên là phải ngưng ngay việc bón phân và sau đó là dùng nước để rửa bớt. Với cây mọc dưới nước thì việc thay nước là giải pháp cần làm ngay. Với cây trồng cạn thì tưới nước sẽ làm cho phân bị loãng ra.
Nếu bị ngộ độc bởi vi lượng thì có thể bón thêm vôi, lân. Việc bón thêm vôi hoặc lân sẽ làm cho pH tăng lên. Khi pH tăng thì sẽ làm giảm khả năng ảnh hưởng của vi lượng. Tuy nhiên với các vi lượng là Molipden, Clo thì việc nâng độ pH lên sẽ có tác dụng ngược lại khiến cây bị ngộ độc nặng hơn do khi pH lên trung tính hoặc kiềm thì hoạt động của 2 vi lượng này càng mạnh hơn.
Việc bón phân hữu cơ cũng có tác dụng làm giảm tác dụng độc của việc dư thừa phân bón, bởi khi bón phân hữu cơ sẽ làm cho hệ đệm hoạt động hiệu quả hơn. Nên sử dụng các loại phân hữu cơ dạng nước chứa nhiều Rong biển, Humic để giải độc cây nhanh hơn so với sử dụng loại phân bột ( không nên sử dụng loại phân có chứa hàm lượng NPK, sẽ làm cây bị ngộ độc thêm. Trên thị trường có bán các loại phân bón ghi như : Chuyên gia giải độc, nhưng hàm lượng lại chứa NPK nên nhà vườn chú ý vấn đề này ).
Cây trồng cũng là sinh vật sống nên khi bị nhiễm độc thì sẽ có những phản vệ nhằm hạn chế nhiễm độc. Với người, phản xạ đầu tiên có thể là nôn, thì với cây chúng cũng sẽ được thải nhanh qua mép lá. Nếu kết hợp được khả năng tự vệ của cây với các giải pháp trợ giúp của con người thì việc nhiễm độc sẽ được giảm thiểu.
Giải pháp tránh cho vườn cây bị ngộ độc tốt nhất là mỗi nhà vườn phải tự trang bị kiến thức cho mình, hiểu nhu cầu dinh dưỡng của từng loại cây, từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của nó, cũng như phải cập nhật hàm lượng các chất có trong đất của vườn nhà mình bằng các phân tích thổ nhưỡng chuyên ngành làm sao sử dụng phân bón vừa đủ, mang lại hiệu quả kinh tế cao và không lo cây trồng bị ngộ độc.
Ngoài ra còn có trường hợp cây cũng bị ngộ độc khi sử dụng thuốc BVTV, phương pháp xử lý cũng tương tự như ngộ độc phân bón.
Hiện nay nhiều nhà vườn trồng cây ăn trái, rau màu hay cây cảnh đã lạm dụng việc sử dụng quá nhiều phân bón hay thuốc BVTV trong suốt quá trình sinh trưởng của cây trồng mà không biết được nhu cầu thực sự mà cây hấp thụ phụ thuộc vào độ tuổi của cây, nguồn đất, thời tiết ... dẫn đến cây bị ngộ độc làm cho cây bị suy, chết cây.
Có thể chia thành 3 dạng cây bị ngộ độc do phân bón :
1. Bị cháy phân :
Tương tự như da người bị cháy do nắng, do tắm biển. Đây là dạng ngộ độc trực tiếp, cấp tính lên một bộ phận của cây mà có thể trên tổng thể với lượng phân đó thì chưa xảy ra dư thừa khiến cho cây bị ngộ độc.
Ví dụ : khi bị ngập nước thì rễ cây bị ngộp, đua nhau ngoi lên mặt đất để tìm kiếm oxy, khi nước rút đi nếu mình bón phân ngay thì phân tan ra và lớp rễ cám sẽ bị cháy, mặc dù lượng phân bón không nhiều.
2. Mất cân đối :
Cây bị ngộ độc trong trường hợp lượng phân bón vừa đủ nhưng do các chất sẽ ảnh hưởng lẫn nhau nên khi có mặt chất này sẽ gây thiếu chất kia.
Ví dụ : Với vi lượng kẽm ( Zn ) thì đất ĐBSCL không thiếu nhưng do nhiều nhà vườn sử dụng phân Ure khiến cho cây không hấp thu được kẽm từ đất nên lá cây không xanh.
Ví dụ khác như với Kali. Kali là yếu tố giúp cây chắc, ít sâu bệnh và cây cũng có thể hấp thu nhiều kali mà không bị nhiễm độc. Tuy nhiên khi nhiều Kali thì sẽ ức chế khiến cho cây không hấp thu được Canxi và Magie khiến cho cây có triệu chứng như bị ngộ độc.
3. Ngộ độc thực sự :
Là trường hợp bón phân quá nhiều so với nhu cầu và ngưỡng chịu đựng của cây.
Ví dụ như nếu bón quá nhiều phân đạm thì sẽ làm cho lá cây bị vàng, rũ xuống.
Cách xử lý khi cây bị ngộ độc :
Trong cả 3 trường hợp trên khi phát hiện được cần có những biện pháp xử lý ngay càng sớm càng tốt.
Đầu tiên là phải ngưng ngay việc bón phân và sau đó là dùng nước để rửa bớt. Với cây mọc dưới nước thì việc thay nước là giải pháp cần làm ngay. Với cây trồng cạn thì tưới nước sẽ làm cho phân bị loãng ra.
Nếu bị ngộ độc bởi vi lượng thì có thể bón thêm vôi, lân. Việc bón thêm vôi hoặc lân sẽ làm cho pH tăng lên. Khi pH tăng thì sẽ làm giảm khả năng ảnh hưởng của vi lượng. Tuy nhiên với các vi lượng là Molipden, Clo thì việc nâng độ pH lên sẽ có tác dụng ngược lại khiến cây bị ngộ độc nặng hơn do khi pH lên trung tính hoặc kiềm thì hoạt động của 2 vi lượng này càng mạnh hơn.
Việc bón phân hữu cơ cũng có tác dụng làm giảm tác dụng độc của việc dư thừa phân bón, bởi khi bón phân hữu cơ sẽ làm cho hệ đệm hoạt động hiệu quả hơn. Nên sử dụng các loại phân hữu cơ dạng nước chứa nhiều Rong biển, Humic để giải độc cây nhanh hơn so với sử dụng loại phân bột ( không nên sử dụng loại phân có chứa hàm lượng NPK, sẽ làm cây bị ngộ độc thêm. Trên thị trường có bán các loại phân bón ghi như : Chuyên gia giải độc, nhưng hàm lượng lại chứa NPK nên nhà vườn chú ý vấn đề này ).
Cây trồng cũng là sinh vật sống nên khi bị nhiễm độc thì sẽ có những phản vệ nhằm hạn chế nhiễm độc. Với người, phản xạ đầu tiên có thể là nôn, thì với cây chúng cũng sẽ được thải nhanh qua mép lá. Nếu kết hợp được khả năng tự vệ của cây với các giải pháp trợ giúp của con người thì việc nhiễm độc sẽ được giảm thiểu.
Giải pháp tránh cho vườn cây bị ngộ độc tốt nhất là mỗi nhà vườn phải tự trang bị kiến thức cho mình, hiểu nhu cầu dinh dưỡng của từng loại cây, từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của nó, cũng như phải cập nhật hàm lượng các chất có trong đất của vườn nhà mình bằng các phân tích thổ nhưỡng chuyên ngành làm sao sử dụng phân bón vừa đủ, mang lại hiệu quả kinh tế cao và không lo cây trồng bị ngộ độc.
Ngoài ra còn có trường hợp cây cũng bị ngộ độc khi sử dụng thuốc BVTV, phương pháp xử lý cũng tương tự như ngộ độc phân bón.
