Chè là loại cây công nghiệp lâu năm, có tác dụng thiết thực trong phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, chống rửa trôi, xói mòn ở những vùng đất dốc. Hiện nay cây chè không chỉ là cây xoá đói giảm nghèo đối với đồng bào trung du, miền núi mà thực sự đã giúp nhiều gia đình khá giả, các sản phẩm chè đang được tiêu thụ rộng rãi trên thị trường trong nước và đang là mặt hàng nông sản xuất khẩu quan trọng của Việt Nam. Phát triển sản xuất cây chè giúp cho xã hội giải quyết được công ăn việc làm cho nông dân, đặc biệt ở các vùng xa xôi, hẻo lánh. Theo tổ chức Nông lương thế giới (FAO), trong nhiều năm gần đây, chè Việt Nam đứng thứ 7 về sản lượng, đứng thứ 6 về khối lượng xuất khẩu; được xuất sang 107 thị trường các châu lục, trong đó có 18 thị trường truyền thống, 68 thị trường là thành viên WTO.
Tuy nhiên, tình hình canh tác chè của đồng bào các tỉnh trung du miền núi đang gặp nhiều khó khăn do địa hình đồi núi phức tạp, khả năng canh tác còn manh mún, trình độ thâm canh còn lạc hậu, điều kiện tiếp cận và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế đã làm ảnh hưởng rất lớn đến năng xuất, sản lượng và chất lượng của sản phẩm chè hiện nay, thu nhập của đại bộ phận người trồng chè còn thấp.
Hệ thống tưới phun mưa cho cây chè
1, Khái niệm
Kỹ thuật tưới phun mưa là kỹ thuật đưa nước tới cây trồng vào mặt ruộng dưới dạng mưa nhân tạo nhờ các thiết bị tạo dòng phun mưa (tia mưa) thích hợp. Phương pháp này ngày càng được phổ biến và áp dụng rộng rãi, nhất là tại các nước có nền công nghiệp phát triển.
* Ưu điểm :
- Hiệu quả sử dụng rất cao vì hạn chế cao độ tổn thất nước do bốc hơi vì tia phun ngắn, cường độ phun mưa và diện tích - khoảng không gian làm ướt - có thể được điều chỉnh cho phù hợp sự tăng trưởng của cây trồng, không tạo nên dòng chảy mặt đất, không phá vỡ cấu tượng đất do hạt mưa nhỏ.
- Do toàn bộ hệ thống đường ống đặt ngầm nên tiết kiệm đất, thuận tiện việc chăm sóc, canh tác trên đồng ruộng. Mặt khác cũng dễ dàng tự động hóa từng phần hoặc toàn phần hệ thống tưới, như cơ khí hoá và tự động hóa phần thiết bị điều khiển, thiết bị tưới mặt ruộng hoặc điều khiển toàn bộ hệ thống từ xa theo chương trình lập sẵn nên tiết kiệm sức lao động và nâng cao năng suất tưới.
- Nâng cao năng suất tưới và năng suất các khâu canh tác nông nghiệp khác.
- Sử dụng áp lực làm việc loại trung bình và thấp, lưu lượng yêu cầu nhỏ nên tiết kiệm năng lượng và nguồn nước.
- Có tác dụng cải tạo vi khí hậu khu tưới.
- Hạn chế sâu bệnh, cỏ dại phát triển.
- Kết hợp được tưới nước với phun thuốc trừ sâu, bón phân hóa học.
- Rất phù hợp với các cây trồng mềm yếu (vườn hoa, vườn ươm, cây đang ra hoa, thụ phấn) và các cây trồng cao cấp trong nhà kính...vv.
*Nhược điểm :
- Yêu cầu trình độ nhất định trong thiết kế xây dựng và quản lý.
- Vốn đầu tư ban đầu cao hơn so với các kỹ thuật tưới cổ điển.
2, Lợi ích của tưới phun mưa trong ứng dụng tưới chè:
Theo đánh giá của bà con, việc ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước cho cây chè đã mang lại nhiều lợi ích:
1. Chủ động được nước tưới theo đúng thời vụ và yêu cầu của cây chè, tiết kiệm nước.
2. Khắc phục được khó khăn kỹ thuật tưới nước cho vùng đồi, khan hiếm nước, không áp dụng được các biện pháp tưới thông thường bằng kênh dẫn.
3. Có thể kết hợp nhiều biện pháp chăm sóc thông qua hệ thống tưới như: phun thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ cỏ, vận chuyển và tưới phân vi sinh dạng lỏng. Chủ động và nâng cao hiệu quả bón phân, phân bón được hoà tan, ngấm ngay xuống đất, làm giảm khả năng thăng hoa của phân đạm, tăng khả năng hấp thụ của cho cây trồng.
4. Tiết kiệm chi phí nhân công trong gánh nước phun thuốc bảo vệ thực vật, vận chuyển phân vi sinh dạng lỏng, …
5. Tăng số lứa hái, tăng số lượng và chất lượng chè trong mỗi đợt hái khoảng 30%-50%. Thêm chè vụ đông, giá bán chè thường cao hơn vào dịp tết, vì vậy sẽ nâng cao hiệu quả kinh tế.
Vốn đầu tư hệ thống tưới cho 1 ha chè khoảng 30-50 triệu đồng, với năng suất chè từ 10-12 tấn/ha/năm, giá bán bình quân 2.500 đồng/kg, phần giá trị tăng thêm cũng đạt 9-15 triệu đồng/ha/năm (chưa kể tiết kiệm chi phí nhân công từ 3-5 triệu đồng/năm). Trong khi đó chi phí tiền điện không đáng kể, với mỗi ha chè cần tưới từ 15-20 lần/năm, mỗi lần 4-8 giờ, chi phí hết khoảng 3-4 nghìn đồng. Như vậy, chỉ sau từ 2-3 năm, có thể thu hồi vốn đầu tư.
Tuy nhiên, do vốn đầu tư ban đầu cho hệ thống tưới đối với bà con trồng chè là cao, ngoài ra giá chè thường xuyên bấp bênh, lên xuống thất thường đã làm cho việc đầu tư ứng dụng khoa học kỹ thuật gặp nhiều khó khăn.
Từ trước đến nay, chúng ta mới chỉ tập trung xây dựng các hệ thống thuỷ lợi tưới nước cho cây lúa. Hầu hết diện tích trồng chè đều trông chờ nước trời. Hiệu quả đối với tưới chè là rất rõ, để giúp bà con nông dân trồng chè có điều kiện nâng cao chất lượng, sản lượng và hiệu quả kinh tế từ cây chè, Nhà nước cần có biện pháp tháo gỡ, hỗ trợ về mặt tài chính, kỹ thuật phát triển xây dựng hệ thống tưới cho cây chè.
3. Hiệu quả trong ứng dụng tại Việt Nam
Sau hơn 2 năm áp dụng mô hình mới, vào các vụ chè đông, người trồng chè ở xã Trung Hội được thu hoạch 2 lứa, năng suất búp chè tươi đạt từ 10-12 tấn/ha/năm, phần giá trị tăng thêm kể cả tiết kiệm chi phí nhân công đạt xấp xỉ 20 triệu đồng/ha/năm. Qua ứng dụng vào thực tiễn, mô hình này được bà con đồng tình ủng hộ, nhiều hộ trồng chè ở xã Sơn Phú, Thanh Định, Bình Thành đã đầu tư hệ thống này nhằm tăng năng suất, chất lượng làm chè vụ đông.Việc tưới chè chủ yếu được bà con thực hiện vào mùa khô, một năm thực hiện 17-20 đợt tưới, mỗi đợt tưới tối đa 60m3/ha, thực hiện trong 1-2 ngày, 4-8 giờ/ngày, tùy theo tình hình độ ẩm của đất. Vì vậy việc trồng chè kết hợp mô hình tưới phun tự động ở Định Hóa là rất hợp lý, mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Người trồng chủ động nước tưới theo đúng thời vụ và yêu cầu của cây chè, khắc phục được kỹ thuật tưới nước cho vùng đồi, nơi khan hiếm nước, không áp dụng được các biện pháp tưới thông thường bằng kênh dẫn. Phương pháp tưới phun mưa còn chủ động và nâng cao hiệu quả phân bón được hòa tan, ngấm ngay xuống đất, giảm khả năng thăng hoa của phân đạm, tăng khả năng hấp thụ của cây trồng. Đặc biệt, tưới phun mưa giúp tăng số lứa hái, tăng số lượng và chất lượng chè trong mỗi đợt hái khoảng 30%. Người trồng chè có thêm chè vụ đông - giá bán thường cao hơn vào dịp Tết, nâng cao hiệu quả kinh tế.
Bộ thiết bị tưới phun mưa: http://vuonthongminh.com/danh_muc/tuoi-phun-mua
Tuy nhiên, tình hình canh tác chè của đồng bào các tỉnh trung du miền núi đang gặp nhiều khó khăn do địa hình đồi núi phức tạp, khả năng canh tác còn manh mún, trình độ thâm canh còn lạc hậu, điều kiện tiếp cận và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế đã làm ảnh hưởng rất lớn đến năng xuất, sản lượng và chất lượng của sản phẩm chè hiện nay, thu nhập của đại bộ phận người trồng chè còn thấp.
Hệ thống tưới phun mưa cho cây chè
1, Khái niệm
Kỹ thuật tưới phun mưa là kỹ thuật đưa nước tới cây trồng vào mặt ruộng dưới dạng mưa nhân tạo nhờ các thiết bị tạo dòng phun mưa (tia mưa) thích hợp. Phương pháp này ngày càng được phổ biến và áp dụng rộng rãi, nhất là tại các nước có nền công nghiệp phát triển.
* Ưu điểm :
- Hiệu quả sử dụng rất cao vì hạn chế cao độ tổn thất nước do bốc hơi vì tia phun ngắn, cường độ phun mưa và diện tích - khoảng không gian làm ướt - có thể được điều chỉnh cho phù hợp sự tăng trưởng của cây trồng, không tạo nên dòng chảy mặt đất, không phá vỡ cấu tượng đất do hạt mưa nhỏ.
- Do toàn bộ hệ thống đường ống đặt ngầm nên tiết kiệm đất, thuận tiện việc chăm sóc, canh tác trên đồng ruộng. Mặt khác cũng dễ dàng tự động hóa từng phần hoặc toàn phần hệ thống tưới, như cơ khí hoá và tự động hóa phần thiết bị điều khiển, thiết bị tưới mặt ruộng hoặc điều khiển toàn bộ hệ thống từ xa theo chương trình lập sẵn nên tiết kiệm sức lao động và nâng cao năng suất tưới.
- Nâng cao năng suất tưới và năng suất các khâu canh tác nông nghiệp khác.
- Sử dụng áp lực làm việc loại trung bình và thấp, lưu lượng yêu cầu nhỏ nên tiết kiệm năng lượng và nguồn nước.
- Có tác dụng cải tạo vi khí hậu khu tưới.
- Hạn chế sâu bệnh, cỏ dại phát triển.
- Kết hợp được tưới nước với phun thuốc trừ sâu, bón phân hóa học.
- Rất phù hợp với các cây trồng mềm yếu (vườn hoa, vườn ươm, cây đang ra hoa, thụ phấn) và các cây trồng cao cấp trong nhà kính...vv.
*Nhược điểm :
- Yêu cầu trình độ nhất định trong thiết kế xây dựng và quản lý.
- Vốn đầu tư ban đầu cao hơn so với các kỹ thuật tưới cổ điển.
2, Lợi ích của tưới phun mưa trong ứng dụng tưới chè:
Theo đánh giá của bà con, việc ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước cho cây chè đã mang lại nhiều lợi ích:
1. Chủ động được nước tưới theo đúng thời vụ và yêu cầu của cây chè, tiết kiệm nước.
2. Khắc phục được khó khăn kỹ thuật tưới nước cho vùng đồi, khan hiếm nước, không áp dụng được các biện pháp tưới thông thường bằng kênh dẫn.
3. Có thể kết hợp nhiều biện pháp chăm sóc thông qua hệ thống tưới như: phun thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ cỏ, vận chuyển và tưới phân vi sinh dạng lỏng. Chủ động và nâng cao hiệu quả bón phân, phân bón được hoà tan, ngấm ngay xuống đất, làm giảm khả năng thăng hoa của phân đạm, tăng khả năng hấp thụ của cho cây trồng.
4. Tiết kiệm chi phí nhân công trong gánh nước phun thuốc bảo vệ thực vật, vận chuyển phân vi sinh dạng lỏng, …
5. Tăng số lứa hái, tăng số lượng và chất lượng chè trong mỗi đợt hái khoảng 30%-50%. Thêm chè vụ đông, giá bán chè thường cao hơn vào dịp tết, vì vậy sẽ nâng cao hiệu quả kinh tế.
Vốn đầu tư hệ thống tưới cho 1 ha chè khoảng 30-50 triệu đồng, với năng suất chè từ 10-12 tấn/ha/năm, giá bán bình quân 2.500 đồng/kg, phần giá trị tăng thêm cũng đạt 9-15 triệu đồng/ha/năm (chưa kể tiết kiệm chi phí nhân công từ 3-5 triệu đồng/năm). Trong khi đó chi phí tiền điện không đáng kể, với mỗi ha chè cần tưới từ 15-20 lần/năm, mỗi lần 4-8 giờ, chi phí hết khoảng 3-4 nghìn đồng. Như vậy, chỉ sau từ 2-3 năm, có thể thu hồi vốn đầu tư.
Tuy nhiên, do vốn đầu tư ban đầu cho hệ thống tưới đối với bà con trồng chè là cao, ngoài ra giá chè thường xuyên bấp bênh, lên xuống thất thường đã làm cho việc đầu tư ứng dụng khoa học kỹ thuật gặp nhiều khó khăn.
Từ trước đến nay, chúng ta mới chỉ tập trung xây dựng các hệ thống thuỷ lợi tưới nước cho cây lúa. Hầu hết diện tích trồng chè đều trông chờ nước trời. Hiệu quả đối với tưới chè là rất rõ, để giúp bà con nông dân trồng chè có điều kiện nâng cao chất lượng, sản lượng và hiệu quả kinh tế từ cây chè, Nhà nước cần có biện pháp tháo gỡ, hỗ trợ về mặt tài chính, kỹ thuật phát triển xây dựng hệ thống tưới cho cây chè.
3. Hiệu quả trong ứng dụng tại Việt Nam
Sau hơn 2 năm áp dụng mô hình mới, vào các vụ chè đông, người trồng chè ở xã Trung Hội được thu hoạch 2 lứa, năng suất búp chè tươi đạt từ 10-12 tấn/ha/năm, phần giá trị tăng thêm kể cả tiết kiệm chi phí nhân công đạt xấp xỉ 20 triệu đồng/ha/năm. Qua ứng dụng vào thực tiễn, mô hình này được bà con đồng tình ủng hộ, nhiều hộ trồng chè ở xã Sơn Phú, Thanh Định, Bình Thành đã đầu tư hệ thống này nhằm tăng năng suất, chất lượng làm chè vụ đông.Việc tưới chè chủ yếu được bà con thực hiện vào mùa khô, một năm thực hiện 17-20 đợt tưới, mỗi đợt tưới tối đa 60m3/ha, thực hiện trong 1-2 ngày, 4-8 giờ/ngày, tùy theo tình hình độ ẩm của đất. Vì vậy việc trồng chè kết hợp mô hình tưới phun tự động ở Định Hóa là rất hợp lý, mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Người trồng chủ động nước tưới theo đúng thời vụ và yêu cầu của cây chè, khắc phục được kỹ thuật tưới nước cho vùng đồi, nơi khan hiếm nước, không áp dụng được các biện pháp tưới thông thường bằng kênh dẫn. Phương pháp tưới phun mưa còn chủ động và nâng cao hiệu quả phân bón được hòa tan, ngấm ngay xuống đất, giảm khả năng thăng hoa của phân đạm, tăng khả năng hấp thụ của cây trồng. Đặc biệt, tưới phun mưa giúp tăng số lứa hái, tăng số lượng và chất lượng chè trong mỗi đợt hái khoảng 30%. Người trồng chè có thêm chè vụ đông - giá bán thường cao hơn vào dịp Tết, nâng cao hiệu quả kinh tế.
Bộ thiết bị tưới phun mưa: http://vuonthongminh.com/danh_muc/tuoi-phun-mua
