Trái thần kỳ không phải thuốc
Khi ăn trái thần kỳ rồi dùng những chất có vị chua mang tính axít lớn thì mặc dù vị giác cho cảm giác ngọt nhưng bản chất nó vẫn là axít và cồn nên sẽ gây tổn thương trong niêm mạc miệng và dạ dày
Hiện nay, nhiều người đến TP Đà Lạt thường được mời mua một loại trái cây màu đỏ có tên là trái thần kỳ với lời giới thiệu chỉ cần ngậm một quả vào miệng rồi sau đó ăn chanh cũng không thấy chua, quý ông thì uống rượu không say, thậm chí có những tác dụng rất... siêu như chữa được các bệnh tiểu đường, béo phì, ung thư... Thấy vậy, nhiều người đã mua cây giống đem về trồng.
Cây và trái thần kỳ. Ảnh: C.T.V
Biến chua thành ngọt
Cây thần kỳ, quả thần kỳ (miracle tree, miracle fruit) có tên khoa học là Synsepalum dulcificum, thuộc họ Sapotaceae. Cây được phát hiện bởi nhà thám hiểm Chevalier des Marchais năm 1725 cùng với nhiều loại trái khác khi ông du ngoạn đến vùng Tây Phi. Chevalier des Marchais thấy những thổ dân của bộ lạc này thường hái những quả mọng đỏ trên cành cây và nhai trong miệng trước các bữa ăn. Cây cao khoảng 3 m. Quả chín màu đỏ mọng, chứa một hạt cỡ hạt cà phê, được thu hoạch quanh năm.
Phân tích trong quả thần kỳ thấy có chứa đường và miraculin. Tuy nhiên, hàm lượng đường trong quả không cao nhưng vị ngọt thì rất dịu và đặc biệt. Sự “kỳ diệu” của quả được đánh giá cao vì khi ăn vào thì nó khiến cho vị chua, cay, đắng của các loại quả hoặc thức ăn, thức uống kế tiếp sẽ trở nên ngọt. Chẳng hạn sau khi nếm quả thần kỳ rồi nếm dịch quả chanh thì sẽ thấy chanh trở nên ngọt vô cùng. Để giải thích hiện tượng này, có giả thuyết cho rằng sự tác động của các phân tử miraculin đã làm sai lệch sự định hướng của các thụ thể cảm nhận trên gai lưỡi, làm cho lưỡi trở nên thích ứng và nhận định độc nhất với vị ngọt trong một khoảng thời gian nhất định.
Hiện nay, theo Cục Quản lý Dược và Thực phẩm của Mỹ (FDA), những chế phẩm có liên quan đến quả thần kỳ đều được dán nhãn là nhóm “thực phẩm bổ sung” (dietary supplement) thay vì “chất làm ngọt” (sweetener). Trong những năm đầu thập kỷ 1970, những người Mỹ ăn kiêng có thể mua miraculin ở dạng viên sử dụng trong các bữa tiệc để tự đánh lừa vị giác của họ. Những thứ chua như chanh hoặc các loại đồ chua (như dưa chua, rau quả ngâm giấm chua...); ngọt, cay hoặc đắng như củ cải đường, tương ớt, rượu bia... đều trở nên ngọt sau khi nếm miraculin.
Chỉ có tác dụng hỗ trợ
Nhưng nếu tin rằng dùng quả này có tác dụng chữa tiểu đường và ung thư thì có thể bị đánh lừa vì thật ra không phải vậy. Bởi nếu có thì nó chỉ có tác dụng hỗ trợ mà thôi, lý do như sau:
- Quả thần kỳ không có tác dụng làm hạ đường huyết trên bệnh nhân tiểu đường và người ăn kiêng nhưng vì độ ngọt của quả khiến cho bệnh nhân không muốn sử dụng thêm các chất ngọt khác. Nhờ vậy lượng đường hấp thu vào cơ thể sẽ giảm, điều này cũng tốt cho những người đang áp dụng chế độ ăn kiêng.
- Với bệnh nhân ung thư đã và đang dùng hóa trị liệu pháp, do hiệu ứng phụ của hóa chất trong máu khiến cho vị giác của họ chỉ toàn mùi vị kim loại. Vì vậy, họ không còn cảm giác ngon miệng khi ăn và đâm ra chán ăn. Quả thần kỳ đã giúp họ che lấp cảm giác khó chịu này. Chính điều này đã giúp một nhà nghiên cứu về ung thư học ở Mount Sinai Medical Center tại Miami (Florida, Mỹ) bắt đầu nghiên cứu từ năm 2008 một loại thuốc giúp bệnh nhân ung thư cải thiện chế độ dinh dưỡng. Đến tháng 3-2009, nhà nghiên cứu này đã được FDA cấp phép sản xuất. Tại Nhật, quả thần kỳ được dùng hỗ trợ những người tiểu đường và ăn kiêng.
Nói cho cùng, con người ta có vị giác là để phân biệt được ngũ vị trong thiên nhiên (đó là mặn, ngọt, chua, cay, đắng). Có đủ ngũ vị thì mới thưởng thức hết hương vị của cuộc sống chứ ai lại dại dột đi biến ngũ vị thành một vị mà lại còn có lắm nguy cơ có hại cho sức khỏe?
<TABLE style="BORDER-RIGHT: black 1px solid; BORDER-TOP: black 1px solid; BACKGROUND: #e6e6fa; MARGIN: 5px; BORDER-LEFT: black 1px solid; WIDTH: 538px; BORDER-BOTTOM: black 1px solid; BORDER-COLLAPSE: collapse; HEIGHT: 57px" cellSpacing=5 cellPadding=0 align=center><TBODY><TR><TD style="PADDING-RIGHT: 5px; PADDING-LEFT: 5px; VERTICAL-ALIGN: top">
Miraculin chỉ đánh lừa vị giác
Miraculin là một protein không bền ở nhiệt độ cao và chỉ bị phân hủy khi đun nóng. Vì vậy khi nấu chín, quả thần kỳ sẽ không còn tác dụng trên vị giác nữa. Nếu dùng tươi thì cảm giác ngọt kéo dài 1 đến 2 giờ.
Điều rất cần lưu ý đó là miraculin chỉ đánh lừa vị giác chứ không làm thay đổi cấu trúc hóa học của các thực phẩm. Do đó, khi chúng ta sử dụng những chất có vị chua mang tính axít với số lượng lớn (ví dụ như chanh, giấm, đồ chua hoặc cay nồng như bia, rượu...), mặc dù vị giác cho cảm giác ngọt nhưng bản chất nó vẫn là axít và cồn. Vì vậy sẽ gây tổn thương trong niêm mạc miệng và dạ dày. Nếu dùng lâu sẽ dẫn đến loét miệng, vòm họng, ung thư dạ dày và gan. Đặc biệt, đối với quý ông, cần lưu ý khi nhập tiệc, bởi có thể vì bị cảm giác ngọt này mà vô tình sẽ đưa vào cơ thể một lượng lớn cồn từ rượu bia.
</TD></TR></TBODY></TABLE>
Dược sĩ Lê Kim Phụng (Trường ĐH Y Dược TPHCM
<!-- / controls -->
