GIÁ TRỊ KINH TẾ, MÔI TRƯỜNGCây khoai sọ núi (Colocasia esculenta Schott) còn gọi là cây khoai tàu, là cây lương thực - thực phẩm, chất lượng củ thơm ngon, chi thu nhập ổn định à cao hơn so với lúa nương, năng suất bình quân 5 – 6 tấn/ha, có nơi đạt 12 – 13 tấn/ha, thường được trồng ở nhiều tỉnh vùng núi.
Cây chịu được hạn và đất nghèo dinh dưỡng, phù hợp với điều kiện trồng trên nương, đồi,, dễ trồng và ít bị sâu bệnh hại.
Trồng khoai sọ núi trên đất dốc có tác dụng bảo vệ đất, chống xói mòn.
Phương thức trồng xen và luân canh
></li><li>Cây khoai sọ núi có thời gian sinh trưỏng trưong đối dài (khoảng 8 tháng), có thể trồng xen ngô, lạc hoặc các loại rau ngắn ngày để tận dụng đất đai, bảo vệ đất, chống xói mòn và cỏ dại, duy trì và nâng cao độ mầu mỡ của đất và tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích.
</li><li>Trồng khoai sọ núi nhiều năm trên cùng một mảnh đất có thể giảm 20 – 30% sản lượng, vì vậy, cần phải luân canh với các cây trồng khác, tốt nhất sau 3 năm phải thay cây trồng 1 lần.
KỸ THUẬT TRỒNG
Chọn giống
Khoai sọ núi có giống dọc trắng cao hơn giống dọc tía (1,5m so với 0,7m), trọng củ trung bình tren khóm và năng suất củ cũng cao hơn. Vì vậy, nên chọn giống dọc trắng đẻ trồng.
Chọn củ con trên củ cái khoẻ mạnh, không bị sâu bệnh, tròn đều, trọng lượng khoảng 50g. Không lấy các củ đã mọc mềm dài và các củ cháu để làm giống (củ cháu là củ mọc từ củ con). Trước khi trồng, phơi nắng củ giống 2 – 3 hôm để thúc nẩy mầm.
Thời vụ trồng
Trồng tháng giêng và tháng 2 âm lịch. Tốt nhất là trồng vào thời điểm xung quanh tiết lập xuân, để sau khi trồng, gặp mưa xuân đỡ phải tưới nước và cây mọc thuận lợi.
Mật độ trồng
Tuỳ theo điều kiện khí hậu, đất đai từng nơi, có thể trồng the khoảng cách, mật độ như sau:
70 x 70cm (khoảng 20.400 cây/ha)
80 x 80cm (khoảng 15.600 cây/ha)
90 x 90cm (khoảng 12.300 cây/ha)
Trồng thực nghiệm trên đất đồi huyện Bạch Thông (Bắc Thái) với khoảng cách 80 x 80cm cho năng suât cao hơn cả. Trọng lượng củ hạt gần 139 tạ/ha, trong đó, trọng lưọng củ cái khoảng 50 tạ.
Làm đất đào hố
Đất được cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ. Đào hố với kích thước 20 x 20 x 20cm.
Bón phân
Bón lót phân hữu cơ 8 – 10 tấn/ha, trung bình 0,5 – 0,8kg/hố.
Bón thúc phân đạm, lân, kali. Nếu bón 30 kg N + 60 kg P2O5 + 3 kg K2O cho 1 ha thì năng suất tăng 155 – 277% so với đối chứng không bón, năng suất củ đạt 15,75 tấn/ha, trong đó, trọng lượng củ cái 5,91 tấn/ha. Như vậy, lượng phân bón cho một sào là:
Phân chuồng 4 -7 tạ + Urê 2 -3 kg + Phân lân nung chảy 10 – 20 kg + Sunphat kali 2 – 4 kg.
Với số lượng phân hoá học tren, có thể dùng toàn bộ phân lân, ½ đạm và kali trộn đều vào đất trước khi trồng. Phần đạm và kali còn lại có thể đem bón 1 – 2 lần sau khi trồng từ 3 đến 6 tháng.
Trồng và phủ luống
Đặt củ giống ở độ sâu 7 – 8cm, tránh tiếp xúc trực tiếp với phân, phủ kín đất. Sau khi trồng phủ mặt luống bằng rơm rạ hoặc cỏ khô để giữ cho đất ẩm, xốp và hạn chế cỏ dại.
Tưới nước
Sau khi trồng, phủ luống, tuới nước. Khoai sọ núi ưa ẩm, nhưng úng nước, bộ rễ phát triển kém. Sau khi trồng, nhiệt độ không khí chưa cao, lượng sinh trưởng của cây chưa lớn, chỉ giữ cho đất đủ ẩm là được. Thời kỳ cây sinh trưởng mạnh, cây hình thành củ và củ phát triển, cây cần nhiều nước, nếu gặp hạn, cần tưới nước.
Vun luống
Sau khi trồng 2 – 3 tháng, cây đã mọc khoẻ, vun luống cao 15 – 20 cm, rộng 40 – 50cm để rẽ bất định mọc nhiều, tăng khả năng chống hạn cho cây, hạn chế mềm ngọn nảy sinh, tạo điều kiện cho cây mẹ phát triển.
Phòng trừ sâu bệnh
Đề phòng một số loại bệnh, trong đó, có bệnh mốc sương thường phát sinh vào thời kỳ nhiệt độ cao và độ ẩm lớn, bệnh nặng gây thành dịch.
Cách phòng trừ:
Luân canh, sau 3 – 4 năm thay cây trồng khác
Chọn củ giống kháng bệnh, tránh các vết thương cơ giới ở phần trên và phần dưới của cây.
Lúc bệnh mới phát sinh, phun thuốc booc đô 1% hay ridomil MZ 0,2%, anvil 0,2%.
Dùng dipterex 0,2 – 0,3% để phòng trừ các loại sâu hại lá.
Thu hoạch và bảo quản củ giống
Khi lá chuyển sang màu vàng và khô dần là lúc củ đã già, hàm lượng tinh bột khá cao, hương vị củ thơm ngon, có thể thu hoạch củ. Vụ thu hoạch chính vào trung tuần tháng 9. Nếu cần kéo dài thời gian cung cấp củ cho thị trường thì thu hoạch sớm hơn (cuối tháng 8) hoặc muộn hơn (tháng 10).
Củ làm giống phải để thật già mới thu hoạch. Trước khi thu hoạch vài ngày, cần cắt lá và bẹ phía trên củ 2 – 3 cm, để vết cắt khô. Thu hoạch củ lúc thời tiết khô ráo tránh củ bị thối trong thời gian cất giữ. Củ giống thu về, để nơi thoáng mát, tốt nhất là xếp vào dàn, chọn và loại bỏ các củ bị xây xát, nếu thấy củ thối phải nhặt riêng để tránh lây lan.
(trích từ website Lào Cai)</li></ul>
Cây chịu được hạn và đất nghèo dinh dưỡng, phù hợp với điều kiện trồng trên nương, đồi,, dễ trồng và ít bị sâu bệnh hại.
Trồng khoai sọ núi trên đất dốc có tác dụng bảo vệ đất, chống xói mòn.
Phương thức trồng xen và luân canh
></li><li>Cây khoai sọ núi có thời gian sinh trưỏng trưong đối dài (khoảng 8 tháng), có thể trồng xen ngô, lạc hoặc các loại rau ngắn ngày để tận dụng đất đai, bảo vệ đất, chống xói mòn và cỏ dại, duy trì và nâng cao độ mầu mỡ của đất và tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích.
</li><li>Trồng khoai sọ núi nhiều năm trên cùng một mảnh đất có thể giảm 20 – 30% sản lượng, vì vậy, cần phải luân canh với các cây trồng khác, tốt nhất sau 3 năm phải thay cây trồng 1 lần.
KỸ THUẬT TRỒNG
Chọn giống
Khoai sọ núi có giống dọc trắng cao hơn giống dọc tía (1,5m so với 0,7m), trọng củ trung bình tren khóm và năng suất củ cũng cao hơn. Vì vậy, nên chọn giống dọc trắng đẻ trồng.
Chọn củ con trên củ cái khoẻ mạnh, không bị sâu bệnh, tròn đều, trọng lượng khoảng 50g. Không lấy các củ đã mọc mềm dài và các củ cháu để làm giống (củ cháu là củ mọc từ củ con). Trước khi trồng, phơi nắng củ giống 2 – 3 hôm để thúc nẩy mầm.
Thời vụ trồng
Trồng tháng giêng và tháng 2 âm lịch. Tốt nhất là trồng vào thời điểm xung quanh tiết lập xuân, để sau khi trồng, gặp mưa xuân đỡ phải tưới nước và cây mọc thuận lợi.
Mật độ trồng
Tuỳ theo điều kiện khí hậu, đất đai từng nơi, có thể trồng the khoảng cách, mật độ như sau:
70 x 70cm (khoảng 20.400 cây/ha)
80 x 80cm (khoảng 15.600 cây/ha)
90 x 90cm (khoảng 12.300 cây/ha)
Trồng thực nghiệm trên đất đồi huyện Bạch Thông (Bắc Thái) với khoảng cách 80 x 80cm cho năng suât cao hơn cả. Trọng lượng củ hạt gần 139 tạ/ha, trong đó, trọng lưọng củ cái khoảng 50 tạ.
Làm đất đào hố
Đất được cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ. Đào hố với kích thước 20 x 20 x 20cm.
Bón phân
Bón lót phân hữu cơ 8 – 10 tấn/ha, trung bình 0,5 – 0,8kg/hố.
Bón thúc phân đạm, lân, kali. Nếu bón 30 kg N + 60 kg P2O5 + 3 kg K2O cho 1 ha thì năng suất tăng 155 – 277% so với đối chứng không bón, năng suất củ đạt 15,75 tấn/ha, trong đó, trọng lượng củ cái 5,91 tấn/ha. Như vậy, lượng phân bón cho một sào là:
Phân chuồng 4 -7 tạ + Urê 2 -3 kg + Phân lân nung chảy 10 – 20 kg + Sunphat kali 2 – 4 kg.
Với số lượng phân hoá học tren, có thể dùng toàn bộ phân lân, ½ đạm và kali trộn đều vào đất trước khi trồng. Phần đạm và kali còn lại có thể đem bón 1 – 2 lần sau khi trồng từ 3 đến 6 tháng.
Trồng và phủ luống
Đặt củ giống ở độ sâu 7 – 8cm, tránh tiếp xúc trực tiếp với phân, phủ kín đất. Sau khi trồng phủ mặt luống bằng rơm rạ hoặc cỏ khô để giữ cho đất ẩm, xốp và hạn chế cỏ dại.
Tưới nước
Sau khi trồng, phủ luống, tuới nước. Khoai sọ núi ưa ẩm, nhưng úng nước, bộ rễ phát triển kém. Sau khi trồng, nhiệt độ không khí chưa cao, lượng sinh trưởng của cây chưa lớn, chỉ giữ cho đất đủ ẩm là được. Thời kỳ cây sinh trưởng mạnh, cây hình thành củ và củ phát triển, cây cần nhiều nước, nếu gặp hạn, cần tưới nước.
Vun luống
Sau khi trồng 2 – 3 tháng, cây đã mọc khoẻ, vun luống cao 15 – 20 cm, rộng 40 – 50cm để rẽ bất định mọc nhiều, tăng khả năng chống hạn cho cây, hạn chế mềm ngọn nảy sinh, tạo điều kiện cho cây mẹ phát triển.
Phòng trừ sâu bệnh
Đề phòng một số loại bệnh, trong đó, có bệnh mốc sương thường phát sinh vào thời kỳ nhiệt độ cao và độ ẩm lớn, bệnh nặng gây thành dịch.
Cách phòng trừ:
Luân canh, sau 3 – 4 năm thay cây trồng khác
Chọn củ giống kháng bệnh, tránh các vết thương cơ giới ở phần trên và phần dưới của cây.
Lúc bệnh mới phát sinh, phun thuốc booc đô 1% hay ridomil MZ 0,2%, anvil 0,2%.
Dùng dipterex 0,2 – 0,3% để phòng trừ các loại sâu hại lá.
Thu hoạch và bảo quản củ giống
Khi lá chuyển sang màu vàng và khô dần là lúc củ đã già, hàm lượng tinh bột khá cao, hương vị củ thơm ngon, có thể thu hoạch củ. Vụ thu hoạch chính vào trung tuần tháng 9. Nếu cần kéo dài thời gian cung cấp củ cho thị trường thì thu hoạch sớm hơn (cuối tháng 8) hoặc muộn hơn (tháng 10).
Củ làm giống phải để thật già mới thu hoạch. Trước khi thu hoạch vài ngày, cần cắt lá và bẹ phía trên củ 2 – 3 cm, để vết cắt khô. Thu hoạch củ lúc thời tiết khô ráo tránh củ bị thối trong thời gian cất giữ. Củ giống thu về, để nơi thoáng mát, tốt nhất là xếp vào dàn, chọn và loại bỏ các củ bị xây xát, nếu thấy củ thối phải nhặt riêng để tránh lây lan.
(trích từ website Lào Cai)</li></ul>
