QUI TRÌNH KĨ THUẬT TRỒNG HỒ TIÊU CHƯ SÊ
Công ty TNHH Tân Nông Thịnh xin giới thiệu với bà con nông dân trồng tiêu về qui trình trồng, chăm sóc, thu hoạch và chế biến Hồ Tiêu ở Chư Sê để tham khảo, vận dụng. Bài viết được Hiệp hội Hồ Tiêu Việt Nam (VPA) phổ biến. Để bà con dễ dàng tiếp nhận, xin chia ra làm nhiều phần, trong đó có bổ sung thêm phần hệ thống tưới nhỏ giọt và ứng dụng phân bón hòa tan phức hợp qua hệ thống tưới, được biên soạn bởi Cty TNHH Tân Nông Thịnh.
Trồng mới trên cây trụ chết.
Phần I
1.Yêu cầu đất đai
Đất trồng tiêu cần được bảo đảm các yêu cầu cơ bản sau:
- Dễ thoát nước, có độ dốc dưới 5%, không bị úng ngập.
- Tầng canh tác dày trên 100cm, mạch nước ngầm sâu hơn 2m.
- Đất giàu mùn, thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình, pH từ 5 – 6.
2. Giống tiêu sử dụng và kỹ thuật nhân giống
2.1. Giống sử dụng: Giống tiêu Vĩnh Linh, tiêu trung Lộc Ninh, tiêu Ấn Độ.
2.2. Kỹ thuật nhân giống: Nhân giống bằng dây lươn và dây thân, hom giống cần đạt các tiêu chuẩn sau
-Hom tiêu dây lươn: Hom dây lươn bánh tẻ có 3 – 4 đốt, cắt hết lá khi ươm. Dây lươn không sâu bệnh, lấy ở các vườn > 4 năm tuổi không có triệu chứng bệnh.
-Hom tiêu dây thân: Hom thân bánh tẻ khỏe mạnh, có 4 – 6 đốt, các đốt có rễ bám tốt. Hom được cắt vào các ngày tạnh ráo, trên các vườn tiêu 12 – 18 tháng hoặc từ các vườn nhân giống tiêu. Dây thân tiêu được cắt ở vị trí 25 – 30cm cách mặt đất. Loại bỏ phần ngọn dây còn non. Cắt tỉa bớt các lá cành trên hom ở các đốt vùi vào đất, chỉ giữ lại 1 – 2 cành ở các đốt trên mặt đất với số lá hạn chế để giảm bớt sự bốc hơi nước. Hom tiêu cắt xong đem ươm ngay là tốt. Nếu phải chuyển đi xa thì xếp các hom cẩn thận vào tấm đệm, tránh làm giập nát.
-Ươm trồng hom tiêu: Hom tiêu cắt xong ngâm trong dung dịch 2,4D 20 phần triệu (20 mg pha trong 1 lít nước) 20 phút, hoặc NAA 500 – 1000 mg/1lít nước hoặc IBA 50 – 55mg/1lít nước nhúng nhanh trong 5 giây kích thích tốt sự ra rễ. Sau đó ngâm toàn bộ hom trong dung dịch thuốc VibenC 50 BHN, pha với nồng độ 0,1% trong 30 phút để khử trùng. Sau khi xử lý xong đem ươm trồng như sau:
*Trồng thẳng ra vườn : Sau khi xử lí đem trồng trực tiếp ra vườn tiêu, che chắn kỹ lưỡng cũng đảm bảo tỷ lệ sống rất cao.
* Ươm trên líp cho đến khi ra rễ rồi đem trồng: đất lên líp phải tơi xốp, thoát nước tốt. Hom tiêu đặt xiên 45 0 cách nhau 5 – 7 cm, hàng cách hàng 10cm. Thường sau khi ươm 25 – 30 ngày hom tiêu bắt đầu ra rễ đã có thể đem trồng tốt. Ươm trên líp không nên để quá lâu, hom tiêu mọc mầm, rễ ra dài khi nhổ đem đi trồng động rễ, ảnh hưởng xấu tới tỷ lệ sống và sinh trưởng của cây tiêu con.
* Ươm trong bầu: đất cho vào bầu phải là lớp đất mặt tốt, không có nguồn nấm gây hại. Trộn kỹ đất với phân chuồng, phân lân và tro dừa để tạo độ tơi xốp cần thiết.
Bầu ươm hom thân có kích thước 15 – 17 x 27 – 30cm, bầu ươm hom lươn có kích thước 12 x 22cm. Hàng lỗ thoát nước dưới cùng cách đáy bầu 2cm để thoát nước tốt. Hom lươn ươm 2 hom/bầu, còn hom thân có chỉ ươm 1 hom/bầu. Cây được ươm từ 4 – 5 tháng trong vườn ươm, có ít nhất 1 chồi mọc 5 – 6 lá trở lên mới đem trồng.
3. Trồng mới
3.1. Thời vụ trồng: Thời vụ bắt đầu vào đầu mùa mưa, khi đã mưa đều và kết thúc trước mùa khô 2 – 2,5 tháng.
3.2. Mật độ khoảng cách:
- Trụ gỗ, trụ đúc bê tông trồng với khoảng cách 2 x 2,5 m hoặc 2,5 x 2,5 m, mật độ từ 1600 – 2000 trụ/ha tuỳ theo giống tiêu có tán rộng hay hẹp.
- Trụ gạch xây cao 3,5m có đường kính gốc trụ 70 – 100cm và đường kính đỉnh trụ 40 – 60cm: trồng với khoảng cách 3 x 3m, mật độ 1110 trụ/ha.
- Trụ sống như lồng mức, vông, keo dậu, gạo, cóc rừng ….trồng với khoảng cách 2,5 x 2,5m, mật độ 1600 trụ/ha. Trụ sống cây muồng đen trồng với khoảng cách rộng hơn: 3m x3m, mật độ 1100 trụ/ha.
Trồng mới trên cây trụ sống.
3.3. Kỹ thuật trồng tiêu trên cây trụ chết:
- Đối với trụ đúc hoặc trụ gạch xây, việc dựng trụ thực hiện trước khi trồng tiêu khoảng 1 – 1,5 tháng để được các trận mưa to rửa sạch bớt hồ, vữa.
- Đào hố trồng tiêu:
* Đối với trụ đúc và trụ gỗ trồng 2 hom hay 2 bầu tiêu/trụ, có thể đào 1 – 2 hố/trụ để trồng.
* Đối với trụ gạch đào 6 – 7 hố chung quanh trụ, mép hố cách mép trụ 10 – 15cm. Hố được đào với kích thước 40x40x40cm để trồng 1 hom. Nếu trồng 2 hom/hố, kích thước hố đào là 40x80x40cm. Trộn đều đất mặt với 10 – 15kg phân chuồng, 0,2-0,5kg phân lân, 0,2 – 0,3kg vôi bột và lấp xuống hố. Xử lý đất trong hố trước khi trồng bằng 1 trong các loại thuốc như Confidor 100 SL 0,1%, 0,5 lít/hố hoặc Basudin 10 H, 20 – 30 g/hố. Việc trộn phân lấp hố và xử lý đất trong hố được thực hiện trước khi trồng tiêu trồng tiêu ít nhất là 15 ngày.
- Làm giàn che nắng và chắn gió: Trước khi trồng tiêu, làm giàn che phía trên và xung quanh bằng các vật liệu như lưới ni lông, lá dừa, cỏ v.v.. sao cho 70 – 80% ánh sáng tự nhiên đi qua.
- Kỹ thuật trồng:
* Nếu trồng bằng bầu, xé bầu tiêu nhẹ nhàng tránh vỡ bầu rồi móc hố trồng, đặt bầu vào giữa hố, đặt bầu hơi nghiêng, hướng chồi tiêu về phía trụ, mặt bầu ngang với mặt đất, không trồng âm. Lấp đất, dậm chặt đất chung quanh bầu.
* Trồng bằng hom dùng hom thân 5 mắt đã ươm ra rễ, đặt hom xiên với đất mặt 450, đầu hom hướng về phía trụ, chôn 3 mắt vào đất, chừa trên mặt đất 2 mắt, dậm chặt đất quanh hom. Trồng tiêu xong phải dùng vật liệu phù hợp như lá dừa, líp cỏ che bổ sung cho hom tiêu mới trồng.
* Sau 7 – 10 ngày trồng tiêu bằng bầu, 2 – 3 ngày trồng tiêu bằng hom thân nếu trời không mưa phải tưới nước cho dây tiêu.
* Trồng dặm kịp thời những dây tiêu bị chết và chấm dứt trồng dặm trước khi dứt mưa 1,5 – 2 tháng.
3.4. Kỹ thuật trồng tiêu trên cây trụ sống
- Cây trụ sống được trồng ngay vào đầu mùa mưa, làm cỏ bón phân thúc cẩn thận. Có thể trồng cây trụ sống 1 – 2 năm trước khi trồng tiêu.
- Trồng cây trụ tạm: trồng tiêu cùng năm với cây trụ sống bắt buộc phải trồng trụ tạm. Sau khi trồng trụ sống 2 – 3 tháng thì trồng tiêu. Cây trụ tạm được trồng cách cây trụ sống 15 – 20cm. Trụ tạm có đường kính 10 – 15cm, chiều cao tính từ mặt đất hơn 3m, chất lượng cây trụ tạm tương đối tốt để tiêu có thể leo bám trong vòng 2 – 3 năm trước khi cây trụ sống đủ lớn cho tiêu leo bám.
- Làm dàn che nắng và chắn gió: do cây trụ sống còn nhỏ, chưa có tác dụng che bóng, cần làm dàn che nắng và chắn gió tương tự tiêu trồng với cây trụ chết.
- Đào hố trồng tiêu: đào 1 hố hoặc 2 hố 2 bên cây trụ tạm, ở phía xa cây trụ sống, mép hố cách trụ tạm 10 – 15 cm, sao cho tâm hố là vị trí đặt bầu tiêu hay dây tiêu cách cây trụ sống từ 40 – 50cm. Các kỹ thuật về trộn phân lấp hố và trồng tiêu tương tự như tiêu trồng với cây trụ chết.
3.5. Trồng cây đai rừng, cây che bóng
Cây đai rừng: Tiêu trồng theo kiểu nông hộ, diện tích dưới 0,5 ha, chỉ cần trồng 1 hàng muồng đen ở đầu lô chắn hướng gió chính.
Cây che bóng :
- Tiêu trồng với cây trụ chết như trụ gỗ, bê tông, trụ gạch cần được trồng cây che bóng lâu dài. Cây keo dậu được trồng với khoảng cách 6 x 12m, trồng sát vào vị trí trụ trong vườn tiêu để vừa là trụ cho tiêu leo vừa là cây che bóng.
- Các vườn tiêu đã trồng trên trụ chết như trụ gỗ, trụ đúc, trụ gạch mà chưa có cây che bóng cần phải được trồng bổ sung cây keo dậu với mật độ 120 – 150 cây/ha.
- Tiêu trồng với cây trụ sống đã có bóng mát. Chú ý rong tỉa hợp lý cây trụ sống và cây bóng mát.
Phần II:
Buộc dây, công việc làm thường xuyên khi tiêu bắt đầu leo lên trụ
4. Chăm sóc
4.1. Làm cỏ, buộc dây
Làm sạch cỏ trong gốc tiêu thường xuyên, nhổ cỏ gốc bằng tay, tránh làm tổn thương vùng cổ rễ. Thường xuyên buộc dây tiêu vào trụ,
4.2. Tạo hình, nuôi thân
4.3. Xén tỉa tạo hình cơ bản
* Đối với tiêu trồng bằng dây thân:
Sau 1 năm trồng, cắt tạo hình cho tiêu bằng cách cắt ngang toàn bộ dây thân trên trụ, cách gốc tiêu 25 – 30 cm. Cắt tạo hình với mục đích vừa lấy hom nhân giống vừa tạo khung thân dây tiêu trên trụ. Cắt dây tiêu vào các ngày khô ráo, không cắt trong thời gian mưa dầm để hạn chế các loại bệnh hại tiêu. Từ chỗ cắt sẽ mọc lên các dây thân chính. Giữ lại các dây thân khoẻ mạnh phân bố đều chung quanh trụ làm bộ khung chính, vặt bỏ các mầm dây thân còn lại. Số lượng dây thân để làm bộ khung chính phụ thuộc vào kích thước trụ.
- Trụ sống : 9 – 12 dây thân/trụ
- Trụ gỗ hay trụ bê tông : 8 – 10 dây thân/trụ
- Trụ xây gạch: 20 – 30 dây/trụ gạch.
Khi dây tiêu leo lên hết chiều cao trụ thì hãm ngọn và xén tỉa định kỳ.
Nếu không có nhu cầu lấy hom nhân giống thì khi các dây thân ở độ cao 80 – 100cm, có 5 – 6 cành quả/1 dây thân, bấm ngọn lần đầu để kích thích sự phát triển thêm dây thân. Bấm ngọn bằng cách cắt bỏ phần ngọn tiêu mang 1 – 2 cành quả. Sau khi bấm ngọn lần đầu nếu trên trụ tiêu vẫn chưa có đủ số dây thân cần thiết/trụ thì sau khi dây thân mới có từ 3 – 5 cành quả tiếp tục bấm ngọn lần thứ hai.
* Đối với tiêu trồng bằng dây lươn
Tiêu trồng bằng dây lươn phải áp dụng biện pháp đôn dây tiêu vào 12 – 14 tháng sau trồng. – Sau khi tiêu leo lên trụ được 1,4 – 1,5 m và các dây tiêu đã phát sinh được 2 – 3 cành quả ở ngọn thì đôn dây xuống. Chỉ đôn các dây tiêu có mang cành quả, cắt bỏ các dây không mang quả.
- Đào rãnh sâu 15 – 20cm chung quanh trụ tiêu, cách gốc tiêu 20 – 25cm, khoanh phần dây thân đã cắt hết lá vào rãnh, chừa đoạn ngọn dây có mang lá và cành quả buộc áp vào trụ tiêu.
- Sau đó lấp một lớp đất mỏng để giữ cho khoanh dây được đôn nằm cố định.
- Sau khi rễ từ đốt của các khoanh dây được đôn nhú ra mới vun gốc bón phân cho tiêu.
4.4. Xén tỉa cho tiêu kinh doanh
- Tỉa bỏ tất cả các dây thân, dây lươn, cành ác mọc phía dưới gốc tiêu. Cành lá bộ tán tiêu cách mặt đất 10 – 15cm.
- Tỉa bỏ các dây thân mọc ngoài bộ tán tiêu, các dây thân mọc quá dài ở đỉnh trụ.
- Tỉa bỏ các cành ác yếu ớt, các cành tăm nhang.
5. Bón phân
- Phân hữu cơ: bón hàng năm với liều lượng 30 – 40m3/ha. Nếu không có phân hữu cơ có thể sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh bón cho vườn tiêu với liều lượng từ 2 – 3kg/trụ/năm
- Vôi: bón vôi cho vườn tiêu với liều lượng 500kg/ha/năm. Vôi được bón bằng cách tung đều trên mặt đất, chiếu theo tán tiêu hoặc ủ chung với phân chuồng rồi đem bón cho tiêu.
- Phân khoáng:
Bảng 1: Định lượng tạm thời lượng phân bón khoáng cho hồ tiêu
Năm
Kg /ha/năm
gr/trụ/năm
Urê
SA
Lân VĐ
KCl
Urê
SA
Lân VĐ
KCl
Trồng mới
Năm 2
Năm 3
Kinh doanh
150
350
550
750
50
150
250
300
1000
1000
1000
1000
70
170
500
700
75
180
270
370
25
75
120
150
500
500
500
500
35
80
250
350
- Urê và Kali clorua: Năm trồng mới bón 3 – 4 lần, lần đầu sau khi trồng tiêu 1 tháng, sau đó 2 tháng bón 1 lần. Các năm tiếp theo Urê và Kali clorua được bón 5 lần, mùa khô bón 2 lần kết hợp với tưới nước, mùa mưa bón 3 lần: đầu, giữa và cuối mùa mưa. Phân SA bón vào đầu mùa mưa.
- Phân lân: có thể dùng lân nung chảy hay Super lân. Lân nung chảy bón 1 lần vào đầu mùa mưa, Super lân thì chia làm 2 lần bón: lần 1 vào đầu mùa mưa, lần 2 vào giữa mùa mưa.
Nếu dùng phân NPK hỗn hợp thì dùng các loại và liều lượng sau:
Bảng 2: Loại và liều lượng NPK hỗn hợp bón cho tiêu
Năm tuổi
Loại
Liều lượng (kg/trụ)
Năm trồng mới
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,2 – 0,3
Năm thứ 2
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,5 – 0,6
Năm thứ 3
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,6 – 0,8
Các năm KD
15-10-15 hoặc 16-8-16
1,3 -1,5
- Phân bón lá: sử dụng các loại phân bón lá có có vi lượng như Zn, B làm giảm được tỷ lệ rụng gié quả. Phân bón lá được phun 2 – 3 lần trong mùa mưa.
Tưới nước vào mùa khô khi cây đang nuôi quả.
6. Tưới nước và thoát nước
Đối với cách tưới truyền thống, thủ công:
* Tiêu trồng mới và kiến thiết cơ bản: tưới suốt mùa khô cho đến khi có mưa theo chu kỳ trên. Trong năm trồng mới, nếu mùa mưa gặp hạn dài cũng phải tưới nước cho tiêu.
* Tiêu kinh doanh: tưới vào mùa khô khi cây đang nuôi quả, sau khi thu hoạch xong ngừng tưới nước.
Loại vườn
Đất Bazan
Lượng nước (lít/trụ)
Chu kỳ (ngày)
Tiêu trồng mới
30-40
7-10
Tiêu kiến thiết cơ bản
60-80
10-15
Tiêu kinh doanh
100-120
20-25
Mùa mưa, vườn tiêu phải được thoát nước tốt vào các rãnh, mương tiêu nước trong lô. Vun gốc tiêu, không cho nước đọng ở gốc.
* Tủ gốc mùa khô: dùng rơm rạ hoặc các loại tàn dư thực vật khác như vỏ ngô, dây đậu, cỏ rác cây phân xanh, đậu đỗ …. Lượng rơm tủ từ 5 – 10 kg khô/trụ.
Đối với cách tưới thông minh (tưới nhỏ giọt):
Đây là phương pháp tưới mới đã được ứng dụng rộng rãi trên thế giới. ở Việt Nam thì cách tưới này chưa được phổ biến do chi phí đầu tư ban đầu tương đối cao cũng như trình độ ứng dụng còn hạn chế. Ưu điểm là mọi cây trồng đều nhận đươc khẩu phần như nhau về lượng nước, phân, thuốc BVTV…Hệ thống này cơ bản bao gồm một nguồn cấp nước (máy bơm, bồn chứa…), bộ lọc chuyên dụng, bộ chiết nạp phân bón và hệ thống ống phân phối cho đồng ruộng và vào từng gốc cây… Cách tưới theo chu kì từ hai đến năm ngày một lần tưới tùy vào thời tiết cũng như tuổi cây.
Về lượng nước có khác với cách tưới truyền thống, đây là phương pháp tưới căn cứ theo nhu cầu cây trồng theo nguyên tắc vừa đủ (ăn cơm ngày ba bữa- ăn cùng với uống) rất tiết kiệm về nhân công, lượng nước, phân bón, thuốc trừ sâu bệnh… nên khi tưới có khác về thời gian cũng như tầng suất tưới. Khi tưới bằng hệ thống tưới nhỏ giọt, thời gian cho mỗi lần tưới từ 1 đến 3 giờ (không nên tưới quá 3 giờ) tùy theo giai đoạn cũng như thời tiết khác nhau. Cụ thể như sau:
Lượng nước (lít/trụ)
Chu kỳ (ngày)
Tiêu trồng mới
8-16
2-4
Tiêu kiến thiết cơ bản
15-20
3-5
Tiêu thu hoạch
18-25
3-5
Về lượng phân bón đưa vào hệ thống tưới: Phân bón dùng qua hệ thống tưới phải là phân bón hòa tan hoàn toàn trong nước để tránh tắc nghẽn. Các loại phân bón phức hợp đa, trung, vi lượng đã được ứng ứng rộng rãi trên thế giới. Liều lượng cũng như hàm lượng sử dụng tùy thuộc vào từng loại cây cũng như từng giai đoạn phát triển của cây. Có thể tham khảo lượng phân bón qua hệ thống tưới như sau:
Trồng mới: Tưới từ 1-2 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dung phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 13-40-13 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Kiến thiết cơ bản: Tưới từ 1.5-2.5 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dùng phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 19-6-20 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Giai đoạn thu hoạch: Tưới từ 1.5-3.0 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dùng phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 15-5-30 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Ở mọi giai đoạn phát triển, cây tiêu luôn cần có một lượng canxi phù hợp. Nên cần phải bổ sung canxi ở dạng canxi nitrat (Ca(NO3)2 ), hoặc vôi bột (nếu không có hệ thống tưới). Thông thường nên tưới thêm canxi nitrat xen vào cứ hai lần tưới các loại phân Alpha ở trên kèm một lần canxi nitrat với hàm lượng 1-2 g/l. Lưu ý không được pha chung các loại phân có chứa canxi với ba loại phân trên để tránh kết tủa.
Hệ thống tưới gia đình (tham khảo):
Phần 3:
7. Phòng trừ sâu bệnh
- Trồng cây che bóng cho vườn tiêu hoặc trồng tiêu trên trụ sống
- Bồi dưỡng phân hữu cơ hàng năm.
- Thoát nước tốt, không để vườn tiêu bị úng, đọng nước trong mùa mưa.
- Hạn chế xới xáo trong vườn tiêu.
- Vệ sinh đồng ruộng tốt.
- Hạn chế sử dụng thuốc BVTV
- Thường xuyên kiểm tra để phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời.
Ngoài các biện pháp kỹ thuật phòng bệnh vừa nêu khi thấy có sâu bệnh thì xử lý như sau
Các đối tượng sâu bệnh hại chính trên lá.
7.1. Bệnh vàng lá chết chậm (tuyến trùng Meloidogyne incognita, Pratylenchus sp phối hợp với các loại nấm như Fusarium solani,, Rhizoctonia solani)
- Triệu chứng: cây vàng từ từ, sinh trưởng kém hoặc ngừng sinh trưởng, rễ tiêu có nốt sưng, nếu nặng thì thối đen và chết, hệ thống rễ giảm.
-Xử lý: đào, đốt các cây bị bệnh nặng. Xử lý các cây vừa chớm bệnh và các cây xung quanh vùng bệnh bằng một trong các loại thuốc sau: Vimoca 20 ND, Marshal 200 SC, Oncol 20 EC (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ); Nokaph, Marshal 5 G, Oncol 5 G (30-50g/trụ). Nên kết hợp với một trong các loại thuốc trừ nấm sau: Viben C 50 BTN, Bendazol 50 WP (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ). Tưới hoặc rải thuốc 2 – 3 lần, cách nhau 1 tháng.
7.2. Bệnh chết nhanh (nấm Phytophthora sp)
- Triệu chứng: cây đang xanh tốt, lá úa vàng, héo rũ, chết khô cùng với dây trên cây. Phần thân ngầm tiếp giáp với mặt đất bị thối đen.
- Xử lý: phòng trừ bằng cách phun dung dịch Bordeaux 1% lên lá và tưới vào gốc (2 lít dung dịch/trụ), 3 – 4 lần trong mùa mưa, cách nhau 1 tháng. Đào, đốt kịp thời các cây bệnh nặng. Xử lý các cây chớm bệnh và các cây xung quanh vùng bệnh bằng một trong các loại thuốc sau: Aliette 80WP, Ridomil MZ 72 BHN, Mataxyl 25 WP (0,3%, 3 – 5 lít dung dịch/trụ), phun lên lá và tưới vào đất 2 – 3 lần, cách nhau 1 tháng.
7.3. Rệp sáp hại rễ (Pseudococcus citri)
- Triệu chứng: cây chuyển vàng từ từ, sinh trưởng kém và bị nặng thì ngừng phát triển. Bới phần thân ngầm và rễ thì thấy rệp sáp trắng bám vào. Cây bị nặng rệp sáp tạo thành măng sông làm rễ tiêu xù xì, phồng to lên, bên trong lớp măng xông rất nhiều rệp sáp.
- Xử lý: đào, đốt các cây bị hại nặng. Tưới vào gốc các cây bị rệp nhẹ bằng một trong các loại thuốc Bi 58 40 EC, Ofatox 400 EC, Subatox 75 EC (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ), tưới 2 lần cách nhau 1 tháng, nên kết hợp với 1% dầu lửa.
7.4. Bệnh xoăn lùn (do virus, lá xoăn, nhỏ, ngọn rụt lại)
- Triệu chứng: cây bị bệnh có lá nhỏ, cong queo, mất diệp lục, thường xuất hiện ở các lá non. Cây cằn cỗi, chậm phát triển hoặc không phát triển, năng suất thấp.
- Xử lý: để phòng bệnh này không lấy giống từ các vườn có cây bị bệnh virus. Khi cây đã bị bệnh thì không thể cứu chữa, cần nhổ và hủy bỏ cây bệnh để hạn chế sự lây lan. Phun thuốc trừ rầy, rệp như Bassa 50EC (0,1%) hay Vibasa 50ND (0,2%), Suprathion 40EC (0,2%), Supracide 40EC (0,2%), Subatox 75EC (0,2%) để diệt côn trùng môi giới.
Ngoài ra còn có một số các loại sâu bệnh khác ít nguy hiểm hơn là:
7.5. Các loại rầy, rệp hại lá, đọt non, bông tiêu:
-Rệp muội, bọ xít lưới, rầy xanh: dùng một trong các loại thuốc sau: Bi 58 40 EC, Ofatox 400 EC, Subatox 75 EC (0,3%) phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
-Rệp sáp hại lá, hại chùm quả: dùng một trong các loại thuốc sau: Suprathion 40 EC, Supracid 40 EC, Pirinex 20 EC, Subatox 75 EC (0,3%) phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
7.6. Các bệnh hại lá như bệnh thán thư, bệnh khô vằn, bệnh đốm lá, bệnh đốm rong trên lá: Dùng một trong các loại thuốc sau: Tilt 250 EC, Tilt Super 300 ND, Derosal 50 SC, Viben C 50 BTN (0,2%), phun 2-3 lần, cách nhau 1 tháng.
8. Thu hoạch
Tiêu được thu hái bằng tay và được hái từ 2 – 3 đợt trong 1 vụ thu hoạch. Để chế biến tiêu đen, tiêu được hái cả chùm trái khi chùm có lác đác quả chín hoặc chùm quả đã chuyển sang xanh vàng. Không thu hái các chùm xanh non trừ đợt hái tận thu lần cuối. Có thể dùng kéo cắt hay bấm rời chùm quả ở đoạn cuống chùm, không rứt chùm quả khỏi cành quả gây vết thương ở các đốt mang chùm quả.
9. Chế biến tiêu đen
Chùm quả tiêu thu về đem tuốt lấy quả ngay hay có thể để dồn lại 2 – 3 ngày mới tuốt. Hạt tiêu được phơi trên sân xi măng có trải bạt để giữ vệ sinh và tránh lẫn cát, đá. Lập rào lưới cản cao 2m chung quanh sân phơi trong thời gian phơi, ngăn không cho súc vật đi qua để lại chất thải trong sản phẩm. Không mang giày dép dính đất bẩn vào sân phơi tiêu. Tiêu phơi lớp dày 2 – 3 cm, đảo đều 4 – 5 lần/ngày, phơi 3 - 4 ngày nắng thì khô. Hạt nhăn đều, đen, đạt độ ẩm từ 12 – 13% mới đem bảo quản.
Hạt tiêu phơi khô, sàng sảy sạch rồi đóng vào bao để cất giữ trước khi bán. Chú ý chỉ đóng bao khi hạt tiêu đã nguội. Đóng bao 2 lớp, lớp ni lông bên trong và bao sợi bên ngoài để chống hút ẩm trở lại tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển làm giảm chất lượng tiêu đen. Các bao tiêu được tồn trữ ở kho mát, thoáng, khô ráo.
10. Chế biến tiêu trắng
Cách chế biến tiêu trắng thủ công là để tiêu chín già, chùm có hơn 50% trái chín đỏ mới hái, đem ủ 2 – 3 ngày sau đó tách hạt, bỏ vào bao đem ngâm ở giòng nước chảy, hay trong bể, thay nước hàng ngày. Ngâm từ 7 – 10 ngày cho đến khi vỏ nát rời, cho tiêu vào rỗ hay máy xát kỹ sau đó đãi hết vỏ và phơi 1 – 2 nắng trên nong, nia đến khi hạt có độ ẩm 12 – 13% là được.
Ngoài ra tiêu trắng còn được chế biến công nghiệp từ tiêu đen loại có dung trọng 570g/lít. Tiêu đen được ngâm nước trong vòng 4 ngày, sau đó được ủ chung với men vi sinh vật, cho lên men ở nhiệt độ 420C để vỏ tiêu đen bám vào hạt mau nát rời ra, sau đó đưa vào máy xát vỏ rồi rửa sạch. Hạt tiêu sau khi đãi sạch vỏ có màu vàng ngà. Theo yêu cầu của thị trường người ta có thể làm trắng bằng cách ngâm trong H202 2% trong vòng 30 phút để oxy hoá chất hữu cơ và chất màu. Sau khi làm trắng tiến hành phơi hoặc sấy hạt tiêu ở nhiệt độ 50 – 60 0C trong nhiều giờ liên tục để hạt đạt độ ẩm 12%.
Hạt tiêu sau khi phơi/sấy xong để nguội và đóng bằng bao PP, đưa vào kho để bảo quản. Kho chứa không ẩm ướt, phải thoáng mát, bao tiêu được kê cách sàn 15 – 20cm, cách tường 0,5m.
Thực hiện của công ty TNHH Tân Nông Thinh ( tháng 6 - 2013)
Công ty TNHH Tân Nông Thịnh xin giới thiệu với bà con nông dân trồng tiêu về qui trình trồng, chăm sóc, thu hoạch và chế biến Hồ Tiêu ở Chư Sê để tham khảo, vận dụng. Bài viết được Hiệp hội Hồ Tiêu Việt Nam (VPA) phổ biến. Để bà con dễ dàng tiếp nhận, xin chia ra làm nhiều phần, trong đó có bổ sung thêm phần hệ thống tưới nhỏ giọt và ứng dụng phân bón hòa tan phức hợp qua hệ thống tưới, được biên soạn bởi Cty TNHH Tân Nông Thịnh.
Trồng mới trên cây trụ chết.
Phần I
1.Yêu cầu đất đai
Đất trồng tiêu cần được bảo đảm các yêu cầu cơ bản sau:
- Dễ thoát nước, có độ dốc dưới 5%, không bị úng ngập.
- Tầng canh tác dày trên 100cm, mạch nước ngầm sâu hơn 2m.
- Đất giàu mùn, thành phần cơ giới nhẹ đến trung bình, pH từ 5 – 6.
2. Giống tiêu sử dụng và kỹ thuật nhân giống
2.1. Giống sử dụng: Giống tiêu Vĩnh Linh, tiêu trung Lộc Ninh, tiêu Ấn Độ.
2.2. Kỹ thuật nhân giống: Nhân giống bằng dây lươn và dây thân, hom giống cần đạt các tiêu chuẩn sau
-Hom tiêu dây lươn: Hom dây lươn bánh tẻ có 3 – 4 đốt, cắt hết lá khi ươm. Dây lươn không sâu bệnh, lấy ở các vườn > 4 năm tuổi không có triệu chứng bệnh.
-Hom tiêu dây thân: Hom thân bánh tẻ khỏe mạnh, có 4 – 6 đốt, các đốt có rễ bám tốt. Hom được cắt vào các ngày tạnh ráo, trên các vườn tiêu 12 – 18 tháng hoặc từ các vườn nhân giống tiêu. Dây thân tiêu được cắt ở vị trí 25 – 30cm cách mặt đất. Loại bỏ phần ngọn dây còn non. Cắt tỉa bớt các lá cành trên hom ở các đốt vùi vào đất, chỉ giữ lại 1 – 2 cành ở các đốt trên mặt đất với số lá hạn chế để giảm bớt sự bốc hơi nước. Hom tiêu cắt xong đem ươm ngay là tốt. Nếu phải chuyển đi xa thì xếp các hom cẩn thận vào tấm đệm, tránh làm giập nát.
-Ươm trồng hom tiêu: Hom tiêu cắt xong ngâm trong dung dịch 2,4D 20 phần triệu (20 mg pha trong 1 lít nước) 20 phút, hoặc NAA 500 – 1000 mg/1lít nước hoặc IBA 50 – 55mg/1lít nước nhúng nhanh trong 5 giây kích thích tốt sự ra rễ. Sau đó ngâm toàn bộ hom trong dung dịch thuốc VibenC 50 BHN, pha với nồng độ 0,1% trong 30 phút để khử trùng. Sau khi xử lý xong đem ươm trồng như sau:
*Trồng thẳng ra vườn : Sau khi xử lí đem trồng trực tiếp ra vườn tiêu, che chắn kỹ lưỡng cũng đảm bảo tỷ lệ sống rất cao.
* Ươm trên líp cho đến khi ra rễ rồi đem trồng: đất lên líp phải tơi xốp, thoát nước tốt. Hom tiêu đặt xiên 45 0 cách nhau 5 – 7 cm, hàng cách hàng 10cm. Thường sau khi ươm 25 – 30 ngày hom tiêu bắt đầu ra rễ đã có thể đem trồng tốt. Ươm trên líp không nên để quá lâu, hom tiêu mọc mầm, rễ ra dài khi nhổ đem đi trồng động rễ, ảnh hưởng xấu tới tỷ lệ sống và sinh trưởng của cây tiêu con.
* Ươm trong bầu: đất cho vào bầu phải là lớp đất mặt tốt, không có nguồn nấm gây hại. Trộn kỹ đất với phân chuồng, phân lân và tro dừa để tạo độ tơi xốp cần thiết.
Bầu ươm hom thân có kích thước 15 – 17 x 27 – 30cm, bầu ươm hom lươn có kích thước 12 x 22cm. Hàng lỗ thoát nước dưới cùng cách đáy bầu 2cm để thoát nước tốt. Hom lươn ươm 2 hom/bầu, còn hom thân có chỉ ươm 1 hom/bầu. Cây được ươm từ 4 – 5 tháng trong vườn ươm, có ít nhất 1 chồi mọc 5 – 6 lá trở lên mới đem trồng.
3. Trồng mới
3.1. Thời vụ trồng: Thời vụ bắt đầu vào đầu mùa mưa, khi đã mưa đều và kết thúc trước mùa khô 2 – 2,5 tháng.
3.2. Mật độ khoảng cách:
- Trụ gỗ, trụ đúc bê tông trồng với khoảng cách 2 x 2,5 m hoặc 2,5 x 2,5 m, mật độ từ 1600 – 2000 trụ/ha tuỳ theo giống tiêu có tán rộng hay hẹp.
- Trụ gạch xây cao 3,5m có đường kính gốc trụ 70 – 100cm và đường kính đỉnh trụ 40 – 60cm: trồng với khoảng cách 3 x 3m, mật độ 1110 trụ/ha.
- Trụ sống như lồng mức, vông, keo dậu, gạo, cóc rừng ….trồng với khoảng cách 2,5 x 2,5m, mật độ 1600 trụ/ha. Trụ sống cây muồng đen trồng với khoảng cách rộng hơn: 3m x3m, mật độ 1100 trụ/ha.
Trồng mới trên cây trụ sống.
3.3. Kỹ thuật trồng tiêu trên cây trụ chết:
- Đối với trụ đúc hoặc trụ gạch xây, việc dựng trụ thực hiện trước khi trồng tiêu khoảng 1 – 1,5 tháng để được các trận mưa to rửa sạch bớt hồ, vữa.
- Đào hố trồng tiêu:
* Đối với trụ đúc và trụ gỗ trồng 2 hom hay 2 bầu tiêu/trụ, có thể đào 1 – 2 hố/trụ để trồng.
* Đối với trụ gạch đào 6 – 7 hố chung quanh trụ, mép hố cách mép trụ 10 – 15cm. Hố được đào với kích thước 40x40x40cm để trồng 1 hom. Nếu trồng 2 hom/hố, kích thước hố đào là 40x80x40cm. Trộn đều đất mặt với 10 – 15kg phân chuồng, 0,2-0,5kg phân lân, 0,2 – 0,3kg vôi bột và lấp xuống hố. Xử lý đất trong hố trước khi trồng bằng 1 trong các loại thuốc như Confidor 100 SL 0,1%, 0,5 lít/hố hoặc Basudin 10 H, 20 – 30 g/hố. Việc trộn phân lấp hố và xử lý đất trong hố được thực hiện trước khi trồng tiêu trồng tiêu ít nhất là 15 ngày.
- Làm giàn che nắng và chắn gió: Trước khi trồng tiêu, làm giàn che phía trên và xung quanh bằng các vật liệu như lưới ni lông, lá dừa, cỏ v.v.. sao cho 70 – 80% ánh sáng tự nhiên đi qua.
- Kỹ thuật trồng:
* Nếu trồng bằng bầu, xé bầu tiêu nhẹ nhàng tránh vỡ bầu rồi móc hố trồng, đặt bầu vào giữa hố, đặt bầu hơi nghiêng, hướng chồi tiêu về phía trụ, mặt bầu ngang với mặt đất, không trồng âm. Lấp đất, dậm chặt đất chung quanh bầu.
* Trồng bằng hom dùng hom thân 5 mắt đã ươm ra rễ, đặt hom xiên với đất mặt 450, đầu hom hướng về phía trụ, chôn 3 mắt vào đất, chừa trên mặt đất 2 mắt, dậm chặt đất quanh hom. Trồng tiêu xong phải dùng vật liệu phù hợp như lá dừa, líp cỏ che bổ sung cho hom tiêu mới trồng.
* Sau 7 – 10 ngày trồng tiêu bằng bầu, 2 – 3 ngày trồng tiêu bằng hom thân nếu trời không mưa phải tưới nước cho dây tiêu.
* Trồng dặm kịp thời những dây tiêu bị chết và chấm dứt trồng dặm trước khi dứt mưa 1,5 – 2 tháng.
3.4. Kỹ thuật trồng tiêu trên cây trụ sống
- Cây trụ sống được trồng ngay vào đầu mùa mưa, làm cỏ bón phân thúc cẩn thận. Có thể trồng cây trụ sống 1 – 2 năm trước khi trồng tiêu.
- Trồng cây trụ tạm: trồng tiêu cùng năm với cây trụ sống bắt buộc phải trồng trụ tạm. Sau khi trồng trụ sống 2 – 3 tháng thì trồng tiêu. Cây trụ tạm được trồng cách cây trụ sống 15 – 20cm. Trụ tạm có đường kính 10 – 15cm, chiều cao tính từ mặt đất hơn 3m, chất lượng cây trụ tạm tương đối tốt để tiêu có thể leo bám trong vòng 2 – 3 năm trước khi cây trụ sống đủ lớn cho tiêu leo bám.
- Làm dàn che nắng và chắn gió: do cây trụ sống còn nhỏ, chưa có tác dụng che bóng, cần làm dàn che nắng và chắn gió tương tự tiêu trồng với cây trụ chết.
- Đào hố trồng tiêu: đào 1 hố hoặc 2 hố 2 bên cây trụ tạm, ở phía xa cây trụ sống, mép hố cách trụ tạm 10 – 15 cm, sao cho tâm hố là vị trí đặt bầu tiêu hay dây tiêu cách cây trụ sống từ 40 – 50cm. Các kỹ thuật về trộn phân lấp hố và trồng tiêu tương tự như tiêu trồng với cây trụ chết.
3.5. Trồng cây đai rừng, cây che bóng
Cây đai rừng: Tiêu trồng theo kiểu nông hộ, diện tích dưới 0,5 ha, chỉ cần trồng 1 hàng muồng đen ở đầu lô chắn hướng gió chính.
Cây che bóng :
- Tiêu trồng với cây trụ chết như trụ gỗ, bê tông, trụ gạch cần được trồng cây che bóng lâu dài. Cây keo dậu được trồng với khoảng cách 6 x 12m, trồng sát vào vị trí trụ trong vườn tiêu để vừa là trụ cho tiêu leo vừa là cây che bóng.
- Các vườn tiêu đã trồng trên trụ chết như trụ gỗ, trụ đúc, trụ gạch mà chưa có cây che bóng cần phải được trồng bổ sung cây keo dậu với mật độ 120 – 150 cây/ha.
- Tiêu trồng với cây trụ sống đã có bóng mát. Chú ý rong tỉa hợp lý cây trụ sống và cây bóng mát.
Phần II:
Buộc dây, công việc làm thường xuyên khi tiêu bắt đầu leo lên trụ
4. Chăm sóc
4.1. Làm cỏ, buộc dây
Làm sạch cỏ trong gốc tiêu thường xuyên, nhổ cỏ gốc bằng tay, tránh làm tổn thương vùng cổ rễ. Thường xuyên buộc dây tiêu vào trụ,
4.2. Tạo hình, nuôi thân
4.3. Xén tỉa tạo hình cơ bản
* Đối với tiêu trồng bằng dây thân:
Sau 1 năm trồng, cắt tạo hình cho tiêu bằng cách cắt ngang toàn bộ dây thân trên trụ, cách gốc tiêu 25 – 30 cm. Cắt tạo hình với mục đích vừa lấy hom nhân giống vừa tạo khung thân dây tiêu trên trụ. Cắt dây tiêu vào các ngày khô ráo, không cắt trong thời gian mưa dầm để hạn chế các loại bệnh hại tiêu. Từ chỗ cắt sẽ mọc lên các dây thân chính. Giữ lại các dây thân khoẻ mạnh phân bố đều chung quanh trụ làm bộ khung chính, vặt bỏ các mầm dây thân còn lại. Số lượng dây thân để làm bộ khung chính phụ thuộc vào kích thước trụ.
- Trụ sống : 9 – 12 dây thân/trụ
- Trụ gỗ hay trụ bê tông : 8 – 10 dây thân/trụ
- Trụ xây gạch: 20 – 30 dây/trụ gạch.
Khi dây tiêu leo lên hết chiều cao trụ thì hãm ngọn và xén tỉa định kỳ.
Nếu không có nhu cầu lấy hom nhân giống thì khi các dây thân ở độ cao 80 – 100cm, có 5 – 6 cành quả/1 dây thân, bấm ngọn lần đầu để kích thích sự phát triển thêm dây thân. Bấm ngọn bằng cách cắt bỏ phần ngọn tiêu mang 1 – 2 cành quả. Sau khi bấm ngọn lần đầu nếu trên trụ tiêu vẫn chưa có đủ số dây thân cần thiết/trụ thì sau khi dây thân mới có từ 3 – 5 cành quả tiếp tục bấm ngọn lần thứ hai.
* Đối với tiêu trồng bằng dây lươn
Tiêu trồng bằng dây lươn phải áp dụng biện pháp đôn dây tiêu vào 12 – 14 tháng sau trồng. – Sau khi tiêu leo lên trụ được 1,4 – 1,5 m và các dây tiêu đã phát sinh được 2 – 3 cành quả ở ngọn thì đôn dây xuống. Chỉ đôn các dây tiêu có mang cành quả, cắt bỏ các dây không mang quả.
- Đào rãnh sâu 15 – 20cm chung quanh trụ tiêu, cách gốc tiêu 20 – 25cm, khoanh phần dây thân đã cắt hết lá vào rãnh, chừa đoạn ngọn dây có mang lá và cành quả buộc áp vào trụ tiêu.
- Sau đó lấp một lớp đất mỏng để giữ cho khoanh dây được đôn nằm cố định.
- Sau khi rễ từ đốt của các khoanh dây được đôn nhú ra mới vun gốc bón phân cho tiêu.
4.4. Xén tỉa cho tiêu kinh doanh
- Tỉa bỏ tất cả các dây thân, dây lươn, cành ác mọc phía dưới gốc tiêu. Cành lá bộ tán tiêu cách mặt đất 10 – 15cm.
- Tỉa bỏ các dây thân mọc ngoài bộ tán tiêu, các dây thân mọc quá dài ở đỉnh trụ.
- Tỉa bỏ các cành ác yếu ớt, các cành tăm nhang.
5. Bón phân
- Phân hữu cơ: bón hàng năm với liều lượng 30 – 40m3/ha. Nếu không có phân hữu cơ có thể sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh bón cho vườn tiêu với liều lượng từ 2 – 3kg/trụ/năm
- Vôi: bón vôi cho vườn tiêu với liều lượng 500kg/ha/năm. Vôi được bón bằng cách tung đều trên mặt đất, chiếu theo tán tiêu hoặc ủ chung với phân chuồng rồi đem bón cho tiêu.
- Phân khoáng:
Bảng 1: Định lượng tạm thời lượng phân bón khoáng cho hồ tiêu
Năm
Kg /ha/năm
gr/trụ/năm
Urê
SA
Lân VĐ
KCl
Urê
SA
Lân VĐ
KCl
Trồng mới
Năm 2
Năm 3
Kinh doanh
150
350
550
750
50
150
250
300
1000
1000
1000
1000
70
170
500
700
75
180
270
370
25
75
120
150
500
500
500
500
35
80
250
350
- Urê và Kali clorua: Năm trồng mới bón 3 – 4 lần, lần đầu sau khi trồng tiêu 1 tháng, sau đó 2 tháng bón 1 lần. Các năm tiếp theo Urê và Kali clorua được bón 5 lần, mùa khô bón 2 lần kết hợp với tưới nước, mùa mưa bón 3 lần: đầu, giữa và cuối mùa mưa. Phân SA bón vào đầu mùa mưa.
- Phân lân: có thể dùng lân nung chảy hay Super lân. Lân nung chảy bón 1 lần vào đầu mùa mưa, Super lân thì chia làm 2 lần bón: lần 1 vào đầu mùa mưa, lần 2 vào giữa mùa mưa.
Nếu dùng phân NPK hỗn hợp thì dùng các loại và liều lượng sau:
Bảng 2: Loại và liều lượng NPK hỗn hợp bón cho tiêu
Năm tuổi
Loại
Liều lượng (kg/trụ)
Năm trồng mới
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,2 – 0,3
Năm thứ 2
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,5 – 0,6
Năm thứ 3
16-16-8 hoặc 20-20-15
0,6 – 0,8
Các năm KD
15-10-15 hoặc 16-8-16
1,3 -1,5
- Phân bón lá: sử dụng các loại phân bón lá có có vi lượng như Zn, B làm giảm được tỷ lệ rụng gié quả. Phân bón lá được phun 2 – 3 lần trong mùa mưa.
Tưới nước vào mùa khô khi cây đang nuôi quả.
6. Tưới nước và thoát nước
Đối với cách tưới truyền thống, thủ công:
* Tiêu trồng mới và kiến thiết cơ bản: tưới suốt mùa khô cho đến khi có mưa theo chu kỳ trên. Trong năm trồng mới, nếu mùa mưa gặp hạn dài cũng phải tưới nước cho tiêu.
* Tiêu kinh doanh: tưới vào mùa khô khi cây đang nuôi quả, sau khi thu hoạch xong ngừng tưới nước.
Loại vườn
Đất Bazan
Lượng nước (lít/trụ)
Chu kỳ (ngày)
Tiêu trồng mới
30-40
7-10
Tiêu kiến thiết cơ bản
60-80
10-15
Tiêu kinh doanh
100-120
20-25
Mùa mưa, vườn tiêu phải được thoát nước tốt vào các rãnh, mương tiêu nước trong lô. Vun gốc tiêu, không cho nước đọng ở gốc.
* Tủ gốc mùa khô: dùng rơm rạ hoặc các loại tàn dư thực vật khác như vỏ ngô, dây đậu, cỏ rác cây phân xanh, đậu đỗ …. Lượng rơm tủ từ 5 – 10 kg khô/trụ.
Đối với cách tưới thông minh (tưới nhỏ giọt):
Đây là phương pháp tưới mới đã được ứng dụng rộng rãi trên thế giới. ở Việt Nam thì cách tưới này chưa được phổ biến do chi phí đầu tư ban đầu tương đối cao cũng như trình độ ứng dụng còn hạn chế. Ưu điểm là mọi cây trồng đều nhận đươc khẩu phần như nhau về lượng nước, phân, thuốc BVTV…Hệ thống này cơ bản bao gồm một nguồn cấp nước (máy bơm, bồn chứa…), bộ lọc chuyên dụng, bộ chiết nạp phân bón và hệ thống ống phân phối cho đồng ruộng và vào từng gốc cây… Cách tưới theo chu kì từ hai đến năm ngày một lần tưới tùy vào thời tiết cũng như tuổi cây.
Về lượng nước có khác với cách tưới truyền thống, đây là phương pháp tưới căn cứ theo nhu cầu cây trồng theo nguyên tắc vừa đủ (ăn cơm ngày ba bữa- ăn cùng với uống) rất tiết kiệm về nhân công, lượng nước, phân bón, thuốc trừ sâu bệnh… nên khi tưới có khác về thời gian cũng như tầng suất tưới. Khi tưới bằng hệ thống tưới nhỏ giọt, thời gian cho mỗi lần tưới từ 1 đến 3 giờ (không nên tưới quá 3 giờ) tùy theo giai đoạn cũng như thời tiết khác nhau. Cụ thể như sau:
Lượng nước (lít/trụ)
Chu kỳ (ngày)
Tiêu trồng mới
8-16
2-4
Tiêu kiến thiết cơ bản
15-20
3-5
Tiêu thu hoạch
18-25
3-5
Về lượng phân bón đưa vào hệ thống tưới: Phân bón dùng qua hệ thống tưới phải là phân bón hòa tan hoàn toàn trong nước để tránh tắc nghẽn. Các loại phân bón phức hợp đa, trung, vi lượng đã được ứng ứng rộng rãi trên thế giới. Liều lượng cũng như hàm lượng sử dụng tùy thuộc vào từng loại cây cũng như từng giai đoạn phát triển của cây. Có thể tham khảo lượng phân bón qua hệ thống tưới như sau:
Trồng mới: Tưới từ 1-2 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dung phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 13-40-13 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Kiến thiết cơ bản: Tưới từ 1.5-2.5 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dùng phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 19-6-20 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Giai đoạn thu hoạch: Tưới từ 1.5-3.0 gam trong một lít nước tưới. (Ví dụ dùng phân bón hòa tan Alpha có thành phần N-P-K: 15-5-30 + Mg + S + Vi lượng phức hợp).
Ở mọi giai đoạn phát triển, cây tiêu luôn cần có một lượng canxi phù hợp. Nên cần phải bổ sung canxi ở dạng canxi nitrat (Ca(NO3)2 ), hoặc vôi bột (nếu không có hệ thống tưới). Thông thường nên tưới thêm canxi nitrat xen vào cứ hai lần tưới các loại phân Alpha ở trên kèm một lần canxi nitrat với hàm lượng 1-2 g/l. Lưu ý không được pha chung các loại phân có chứa canxi với ba loại phân trên để tránh kết tủa.
Hệ thống tưới gia đình (tham khảo):
Phần 3:
7. Phòng trừ sâu bệnh
- Trồng cây che bóng cho vườn tiêu hoặc trồng tiêu trên trụ sống
- Bồi dưỡng phân hữu cơ hàng năm.
- Thoát nước tốt, không để vườn tiêu bị úng, đọng nước trong mùa mưa.
- Hạn chế xới xáo trong vườn tiêu.
- Vệ sinh đồng ruộng tốt.
- Hạn chế sử dụng thuốc BVTV
- Thường xuyên kiểm tra để phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời.
Ngoài các biện pháp kỹ thuật phòng bệnh vừa nêu khi thấy có sâu bệnh thì xử lý như sau
Các đối tượng sâu bệnh hại chính trên lá.
7.1. Bệnh vàng lá chết chậm (tuyến trùng Meloidogyne incognita, Pratylenchus sp phối hợp với các loại nấm như Fusarium solani,, Rhizoctonia solani)
- Triệu chứng: cây vàng từ từ, sinh trưởng kém hoặc ngừng sinh trưởng, rễ tiêu có nốt sưng, nếu nặng thì thối đen và chết, hệ thống rễ giảm.
-Xử lý: đào, đốt các cây bị bệnh nặng. Xử lý các cây vừa chớm bệnh và các cây xung quanh vùng bệnh bằng một trong các loại thuốc sau: Vimoca 20 ND, Marshal 200 SC, Oncol 20 EC (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ); Nokaph, Marshal 5 G, Oncol 5 G (30-50g/trụ). Nên kết hợp với một trong các loại thuốc trừ nấm sau: Viben C 50 BTN, Bendazol 50 WP (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ). Tưới hoặc rải thuốc 2 – 3 lần, cách nhau 1 tháng.
7.2. Bệnh chết nhanh (nấm Phytophthora sp)
- Triệu chứng: cây đang xanh tốt, lá úa vàng, héo rũ, chết khô cùng với dây trên cây. Phần thân ngầm tiếp giáp với mặt đất bị thối đen.
- Xử lý: phòng trừ bằng cách phun dung dịch Bordeaux 1% lên lá và tưới vào gốc (2 lít dung dịch/trụ), 3 – 4 lần trong mùa mưa, cách nhau 1 tháng. Đào, đốt kịp thời các cây bệnh nặng. Xử lý các cây chớm bệnh và các cây xung quanh vùng bệnh bằng một trong các loại thuốc sau: Aliette 80WP, Ridomil MZ 72 BHN, Mataxyl 25 WP (0,3%, 3 – 5 lít dung dịch/trụ), phun lên lá và tưới vào đất 2 – 3 lần, cách nhau 1 tháng.
7.3. Rệp sáp hại rễ (Pseudococcus citri)
- Triệu chứng: cây chuyển vàng từ từ, sinh trưởng kém và bị nặng thì ngừng phát triển. Bới phần thân ngầm và rễ thì thấy rệp sáp trắng bám vào. Cây bị nặng rệp sáp tạo thành măng sông làm rễ tiêu xù xì, phồng to lên, bên trong lớp măng xông rất nhiều rệp sáp.
- Xử lý: đào, đốt các cây bị hại nặng. Tưới vào gốc các cây bị rệp nhẹ bằng một trong các loại thuốc Bi 58 40 EC, Ofatox 400 EC, Subatox 75 EC (0,3%, 2 lít dung dịch/trụ), tưới 2 lần cách nhau 1 tháng, nên kết hợp với 1% dầu lửa.
7.4. Bệnh xoăn lùn (do virus, lá xoăn, nhỏ, ngọn rụt lại)
- Triệu chứng: cây bị bệnh có lá nhỏ, cong queo, mất diệp lục, thường xuất hiện ở các lá non. Cây cằn cỗi, chậm phát triển hoặc không phát triển, năng suất thấp.
- Xử lý: để phòng bệnh này không lấy giống từ các vườn có cây bị bệnh virus. Khi cây đã bị bệnh thì không thể cứu chữa, cần nhổ và hủy bỏ cây bệnh để hạn chế sự lây lan. Phun thuốc trừ rầy, rệp như Bassa 50EC (0,1%) hay Vibasa 50ND (0,2%), Suprathion 40EC (0,2%), Supracide 40EC (0,2%), Subatox 75EC (0,2%) để diệt côn trùng môi giới.
Ngoài ra còn có một số các loại sâu bệnh khác ít nguy hiểm hơn là:
7.5. Các loại rầy, rệp hại lá, đọt non, bông tiêu:
-Rệp muội, bọ xít lưới, rầy xanh: dùng một trong các loại thuốc sau: Bi 58 40 EC, Ofatox 400 EC, Subatox 75 EC (0,3%) phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
-Rệp sáp hại lá, hại chùm quả: dùng một trong các loại thuốc sau: Suprathion 40 EC, Supracid 40 EC, Pirinex 20 EC, Subatox 75 EC (0,3%) phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
7.6. Các bệnh hại lá như bệnh thán thư, bệnh khô vằn, bệnh đốm lá, bệnh đốm rong trên lá: Dùng một trong các loại thuốc sau: Tilt 250 EC, Tilt Super 300 ND, Derosal 50 SC, Viben C 50 BTN (0,2%), phun 2-3 lần, cách nhau 1 tháng.
8. Thu hoạch
Tiêu được thu hái bằng tay và được hái từ 2 – 3 đợt trong 1 vụ thu hoạch. Để chế biến tiêu đen, tiêu được hái cả chùm trái khi chùm có lác đác quả chín hoặc chùm quả đã chuyển sang xanh vàng. Không thu hái các chùm xanh non trừ đợt hái tận thu lần cuối. Có thể dùng kéo cắt hay bấm rời chùm quả ở đoạn cuống chùm, không rứt chùm quả khỏi cành quả gây vết thương ở các đốt mang chùm quả.
9. Chế biến tiêu đen
Chùm quả tiêu thu về đem tuốt lấy quả ngay hay có thể để dồn lại 2 – 3 ngày mới tuốt. Hạt tiêu được phơi trên sân xi măng có trải bạt để giữ vệ sinh và tránh lẫn cát, đá. Lập rào lưới cản cao 2m chung quanh sân phơi trong thời gian phơi, ngăn không cho súc vật đi qua để lại chất thải trong sản phẩm. Không mang giày dép dính đất bẩn vào sân phơi tiêu. Tiêu phơi lớp dày 2 – 3 cm, đảo đều 4 – 5 lần/ngày, phơi 3 - 4 ngày nắng thì khô. Hạt nhăn đều, đen, đạt độ ẩm từ 12 – 13% mới đem bảo quản.
Hạt tiêu phơi khô, sàng sảy sạch rồi đóng vào bao để cất giữ trước khi bán. Chú ý chỉ đóng bao khi hạt tiêu đã nguội. Đóng bao 2 lớp, lớp ni lông bên trong và bao sợi bên ngoài để chống hút ẩm trở lại tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển làm giảm chất lượng tiêu đen. Các bao tiêu được tồn trữ ở kho mát, thoáng, khô ráo.
10. Chế biến tiêu trắng
Cách chế biến tiêu trắng thủ công là để tiêu chín già, chùm có hơn 50% trái chín đỏ mới hái, đem ủ 2 – 3 ngày sau đó tách hạt, bỏ vào bao đem ngâm ở giòng nước chảy, hay trong bể, thay nước hàng ngày. Ngâm từ 7 – 10 ngày cho đến khi vỏ nát rời, cho tiêu vào rỗ hay máy xát kỹ sau đó đãi hết vỏ và phơi 1 – 2 nắng trên nong, nia đến khi hạt có độ ẩm 12 – 13% là được.
Ngoài ra tiêu trắng còn được chế biến công nghiệp từ tiêu đen loại có dung trọng 570g/lít. Tiêu đen được ngâm nước trong vòng 4 ngày, sau đó được ủ chung với men vi sinh vật, cho lên men ở nhiệt độ 420C để vỏ tiêu đen bám vào hạt mau nát rời ra, sau đó đưa vào máy xát vỏ rồi rửa sạch. Hạt tiêu sau khi đãi sạch vỏ có màu vàng ngà. Theo yêu cầu của thị trường người ta có thể làm trắng bằng cách ngâm trong H202 2% trong vòng 30 phút để oxy hoá chất hữu cơ và chất màu. Sau khi làm trắng tiến hành phơi hoặc sấy hạt tiêu ở nhiệt độ 50 – 60 0C trong nhiều giờ liên tục để hạt đạt độ ẩm 12%.
Hạt tiêu sau khi phơi/sấy xong để nguội và đóng bằng bao PP, đưa vào kho để bảo quản. Kho chứa không ẩm ướt, phải thoáng mát, bao tiêu được kê cách sàn 15 – 20cm, cách tường 0,5m.
Thực hiện của công ty TNHH Tân Nông Thinh ( tháng 6 - 2013)
