Cách ươm Giống Cây Măng Tây Xanh (asparagus)
TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
[03].
CÁCH ƯƠM GIỐNG CÂY MĂNG TÂY
[h=2]Thế giới có hàng trăm loại giống cây Măng tây khác nhau, nhưng tập trung chỉ có 3 nhóm chính là:
Măng tây xanh, Măng tây trắng, và
Măng tây tím.[/h]Ngày xưa, các giống cây Măng tây chỉ trồng thích hợp ở các vùng cao # 600 - 900 mét so với mặt biển, khí hậu trung bình 15*C - 20*C. Ngày nay, nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật trong công nghệ sinh học và lai tạo giống, các nước tiên tiến đã tạo ra được những giống
cây Măng tây có thể sinh trưởng và phát triển rất tốt trong vùng khí hậu nhiệt đới có nhiệt độ trung bình cao 25*C - 33*C như ở nước ta.
Thật ra, cây Măng tây có sức sống rất mãnh liệt, có thể thích nghi với rất nhiều loại đất
(đất càng tơi xốp, càng giàu dinh dưỡng thì năng suất, chất lượng Măng càng cao) và rất nhiều vùng khí hậu khác nhau nếu có đủ dinh dưỡng, đủ nước sạch
(pH = 6,5-7) tưới trong mùa nắng để giữ đều độ ẩm trong chân đất trồng # 60-70%, có mưa ít
(<1.000 mm/năm), nắng nhiều
(>7-8 giờ/ngày) để quang hợp thật tốt tạo ra năng lượng hữu cơ tổng hợp dinh dưỡng cho cây.
Ở Hoa Kỳ hiện nay cây Măng tây vẫn sống bình thường trong thời tiết băng giá khắc nghiệt
âm -40*F = âm -5*C ở vùng Minnesota và trong thời tiết nắng nóng khắc nghiệt
+115*F = +45*C ở vùng Imperial Valley
(Southern California), nhưng cây không thể có Măng
.
a. Các loại hạt giống Măng tây:
Thị trường mua bán hiện nay thường thấy có 3 dạng hạt giống:
+
Hạt giống thuần (
dòng F1): Năng suất và chất lượng Măng rất cao
(cao hơn giống F2 khoảng 20-25 %), kháng nấm bệnh rất cao, dễ trồng và dễ thu hoạch, thường được sản xuất và tiêu thụ tại châu Âu và Hoa Kỳ, giá bán rất đắt, có khi họ
đếm từng hạt bán tính tiền chứ không cân ký
(# 500 - 800 - 1.000 - 1.500 USD/ha đất trồng).
+
Hạt giống lai (
dòng F2): Năng suất và chất lượng cao
(kém hơn giống F1 khoảng 20-25 %), kháng nấm bệnh cao, dễ trồng và dễ thu hoạch, thường được lai tạo theo điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của các quốc gia mua giống trồng cây, giá cả dễ chịu hơn
(khoảng >50%) giá các loại hạt giống dòng F1.
+
Hạt giống tạp (
dòng F3, F4,…,
Fn): Người trồng hái trái chín đỏ của các dòng cây sau đời F2, F3,… làm hạt giống truyền đời trồng cây Măng F3, F4,…, Fn có đường kính gốc cây Măng nhỏ 3-4 mm để cắt lá làm kiểng bán kèm với hoa cắt cành, cho thu nhập cũng khá cao
(lá Măng làm kiểng bán tại chợ hoa Hồ Thị Kỷ TPHCM 2009: 15.000-20.000 đ/kg tuỳ buổi chợ). Loại hạt giống lai tạp sau đời F2, F3 này đem trồng vẫn thu hoạch được sản phẩm Măng tây, nhưng đường kính thân Măng sẽ rất nhỏ
(khoảng 3-5 mm), giá trị thương phẩm rất ít, không kinh tế.
Để tránh nhầm lẫn với hạt giống lai tạp dùng trồng cây Măng lấy lá làm kiểng
(còn gọi là cây Dương, cây Liễu) có thể gây thiệt hại kinh tế, người trồng cần thận trọng trước khi quyết định mua hạt giống nếu không có căn cứ xác nhận xuất xứ nguồn giống rõ ràng, minh bạch.
Cây Măng tây nhập khẩu vào Việt Nam những năm gần đây có nguồn giống F1 đầu dòng và F2 lai tạo từ dòng F1, phổ biến thấy có các thương hiệu sau: Mary Washington, UC-157, Grande, Atlas, Jersey, Apollo,... Ngoài ra còn có rất nhiều nguồn giống khác là hàng xách tay từ thân nhân ở nước ngoài, không rõ xuất xứ và đời giống... Giống cây Măng tây trồng ở Củ Chi trước đây là giống UC-72 và UC-157
(dòng F2) sản xuất từ nhiều nguồn gốc khác nhau. Quá trình trồng thử nghiệm vài năm qua ở nước ta cho thấy cây Măng tây có thể sinh trưởng, phát triển và cho năng suất, chất lượng Măng khá cao: Năm thứ 2 đạt 15-20 tấn/ha; năm thứ 3 đạt 20-25 tấn/ha; năm thứ 4 có thể đạt 25-30 tấn/ha, tùy theo chế độ dinh dưỡng và chăm sóc cây của người trồng.
+
Rễ giống (
Crown): Ở các quốc gia vùng ôn đới
(khí hậu lạnh) cây Măng tây phải mất ít nhất 2-3 năm trồng mới có thể thu hoạch được và việc thu hoạch chỉ kéo dài vỏn vẹn trong 3 tháng mùa xuân, nên thế giới có loại Rễ giống lấy từ những cây Măng tây >1-2 năm tuổi chỉ cần trồng ra đất 4-6 tháng là có Măng thu hoạch, rất tiện cho những người muốn trồng vài chục gốc Măng tây trong vườn rau gia đình. Ở nước ta cây giống Măng tây ươm từ hạt giống đem ra đất trồng 4-6 tháng là có Măng nên không có nhu cầu mua bán Rễ giống rất đắt tiền.
b. Sản xuất cây giống Măng tây:
Mỗi hecta đất trồng Măng tây cần chuẩn bị vườn ươm #400-500 m2 nơi có thế đất cao ráo
(chung quanh cần có rào ngăn gia súc và rãnh nước để ngăn kiến xâm hại). Ươm giống trong mùa mưa phải có lưới nilon lỗ vuông 3-5 mm màu trắng hoặc xanh lá cây lấy được nắng toàn phần 7-8 giờ/ngày để tránh mưa lớn và ngăn được côn trùng, sâu bệnh hại cây con vốn có thân nhỏ như cọng cỏ chỉ non mềm rất yếu ớt.
Hạt giống Măng tây có thể nảy mầm ở nhiệt độ bình thường 25*C -30*C. Sau khi mầm đã thành cây con, rễ chính rất ngắn sẽ tự hủy để thay thế vào đó là một bộ rễ chùm >20-50 cọng rễ, sau 4-5 năm tuổi cây sẽ có >100-150 cọng rễ trải rộng 70-90 cm và cắm sâu 2-3 mét dưới đất để tìm dinh dưỡng và nước. Sau đó, trên các
nốt sần quanh lưng bộ rễ ở gần mặt đất sẽ hình thành các thân mầm mới, đó chính là các chồi Măng non, lúc khởi đầu dưới mặt đất cho ta sản phẩm
Măng tây trắng, khi nhô lên khỏi mặt đất tiếp xúc với tia cực tím ánh nắng mặt trời chúng sẽ phát triển nhiều
diệp lục tố và chuyển hoá thành sản phẩm
Măng tây xanh.
Để trồng 1 hecta cây Măng tây, cần chuẩn bị 1 lon hạt giống trọng lượng 1 pound = 0,4536 kg
(khoảng 0,5 kg) có #22.000 - 25.000 hạt, tỉ lệ nảy mầm F1 = >90% và F2 = >70% đạt khoảng 18.000 - 22.000 cây con
(hàng cách hàng 120-150 cm x cây cách cây 45-65 cm, trồng hàng đơn mật độ 12-18.500 cây/ha, hàng đôi mật độ 20-26.500 cây/ha).
@ Giá thể ươm giống cây Măng tây:
Vật liệu ươm giống cây Măng tây là
đất sạch (Dasa, Tribat,…) bán sẵn, hoặc phối trộn đều các vật liệu sau đây cho vào bầu ươm giống:
@
1/3 đất sạch (pH = 6,5-7,5) sàng nhuyễn + lân/vôi + chế phẩm kích thích phát triển rễ
(NAA, GA3, Auxin,…) + chế phẩm khử nấm bệnh, côn trùng, mầm cỏ
(Sincosin, Agrispon, Aliette, Onecide,…);
@
1/3 phân xanh giúp tăng độ tơi xốp cho giá thể ươm cây như trấu mục, vỏ đậu, vụn lục bình, xơ dừa, tro trấu, cát đen + canxi;
@
1/3 phân trùn quế hoặc phân chuồng ủ hoai sàng nhuyễn có xử lý Trichoderma
(phân bò, gà, dơi, cá, bánh dầu đậu phọng,…) hoặc
phân hữu cơ tổng hợp bán sẵn ở các cửa hàng vật tư nông nghiệp + có bổ sung thêm
phân trung, vi lượng.
@ Bầu ươm giống cây Măng tây:
Bầu ươm cây giống thông thường được làm bằng bao bì tự huỷ, khay/vĩ xốp/nhựa, ly nhựa hoặc bao nilon đen sản xuất từ nhựa tái sinh kích thước 10x15 cm; hoặc 15x20 cm; hoặc 20x25 cm có
đục 3-5 lỗ thoát nước ở đáy bao để chống úng khi tưới/mưa; hoặc bao nilon PE trắng trong
(hay dùng đựng đường cát) cắt chéo 2 góc đáy để thoát nước
(sử dụng loại bao này để ươm giống cần phải tấn đất quanh vòng ngoài luống bầu ươm không để nắng chiếu xạ trực tiếp làm hại rễ con).
Nơi đặt bầu ươm giống có thể là nền xi măng hoặc nền đất có trải màng phủ, cát hoặc 1 lớp tro trấu + xơ dừa dày #10-20 cm để ngăn cỏ xâm hại bầu ươm giống, giảm chi phí nhân công chăm sóc, làm cỏ.
@ Cách ươm giống cây Măng tây:
Có nhiều cách ươm giống cây Măng tây: Ươm trực tiếp trên một góc đất sản xuất, ươm trong ly/bầu nilon, hoặc trong khay/vĩ xốp/nhựa...
Trước khi ươm giống, cần ươm thử nghiệm trước với 50-100 hạt giống để lấy kinh nghiệm và khảo sát tỉ lệ nảy mầm. Cần chia nhỏ số lượng hạt giống ra để ươm nhiều đợt gối đầu nhau theo tiến độ trồng cây ra đất, mỗi đợt khoảng 1.000 - 2.000 m2 để tránh rủi ro.
[1]. Chuẩn bị bầu ươm giống: Bắt đầu ươm giống, chuẩn bị sẵn số lượng bầu ươm giống đủ dùng cho số lượng cây chuẩn bị trồng
(nhớ chọc thủng 3-5 lỗ đáy để tránh ứ đọng nước tưới hoặc nước mưa).
[2]. Ngâm hạt giống: Lấy đủ số lượng hạt giống cần dùng của mỗi đợt gieo trồng
(vd: 1.000 - 2.000 m2) đem phơi nắng nhẹ 8-10 giờ cho háo nước và để hạt chín sinh lý đạt độ nảy mầm cao nhất, sau đó rửa sạch đem ngâm nước bình thường từ 1-2-3-4 hoặc 5 ngày.
Để có tỉ lệ nảy mầm cao,
hàng ngày cứ sau mỗi ngày thứ 2, thứ 3, thứ 4 hay thứ 5, nhớ quan sát kỹ để loại bỏ những hạt bị úng thối, hạt lép nổi trên mặt nước, rồi cho hạt còn lại vào một cái rây lưới inox đưa vào nước để rửa cho sạch mùi chua nước nhớt, tạp chất, màng bao vỏ hạt còn sót lại. Đến khi quan sát thấy hạt giống đã ngậm nước trương nở to hơn bình thường, vỏ hạt đã mềm
(đôi khi có hạt đã nảy nanh mầm rễ con màu trắng) thì lấy hạt ra rửa sạch, rồi trải mỏng ra trên một cái khăn sạch để khô ráo hạt khoảng 30-45 phút.
[3]. Ủ hạt giống: Tiếp theo, đem hạt giống đã no nước mềm vỏ trải đều trên mặt 1-2 lớp vải thun sạch sậm màu đã tạo ẩm nhẹ 30% rồi tưới phun sương nhẹ với
chế phẩm kích thích phát triển rễ (như GA3, NAA, Atonik, Auxin,…). Chú ý giữ độ ẩm khoảng 30-50%,
không để ướt quá dư ẩm làm thối hạt giống vốn đã ngậm đủ nước và không khô quá để thiếu ẩm làm ảnh hưởng tỉ lệ nảy mầm. Sau đó cuộn/gập lớp vải thun chứa hạt giống cho vào bao nilon đen cột kín miệng, hoặc một cái hộp nhựa đậy nắp, để vào chỗ ấm mát, tránh chỗ có thể làm thay đổi nhiệt độ đột ngột giữa ngày và đêm sẽ làm giảm tỉ lệ nảy mầm. Nếu gặp trời trở lạnh bất thường có thể đặt hạt giống vào thùng xốp xông đèn 5 watts để giữ ẩm 50% và giữ ấm nhiệt độ ngày đêm bình thường #25*C-30*C.
Sau 1-3-5-7,… ngày ủ ẩm # 50% và giữ mát nhiệt độ ngày đêm bình thường # 25*C - 30*C, hạt giống sẽ lần lượt nứt nanh mầm rễ con màu trắng. Lúc này cần quan sát hàng ngày để chọn những hạt đã nảy mầm đem gieo/tra vào bầu ươm giống có chọc thủng 3-5 lỗ thoát nước ở đáy bầu, những hạt còn lại cứ để ủ tiếp. Cách làm như sau :
Dùng đũa tre/ngón tay ấn nhẹ một lỗ
không sâu quá 5 mm giữa bầu giá thể ươm giống rồi dùng nhíp gấp từng hạt đã nứt nanh mầm đặt vào giữa mặt bầu ươm
không sâu quá 5 mm, rồi lấp nhẹ bằng xơ dừa + tro trấu dày
5 mm cho khuất hạt, không để gia súc, côn trùng hoặc kiến tha mất hạt. Sau đó, đem các bầu ươm đặt vào nhà lưới nilon mắc nhuyễn # 3-5 mm màu trắng trong hoặc màu xanh lá cây tránh được trời mưa to, lấy được 80% - 100% nắng toàn phần và ngăn được côn trùng xâm hại cây, rồi phun
xử lý dung dịch khử côn trùng, nấm bệnh pha loãng (như Basudin, Furadan, Bordeaux, Sincosin, Agrispon, Aliette, Ridomil Gold,…); những ngày sau đó dùng nước sạch có pH = 6,5-7,5 tưới phun sương đều
–không thừa, không thiếu– để giữ ẩm.
Nhớ trải màng phủ, bạt nilon, phủ cát, hoặc xơ dừa trên mặt đất nơi đặt bầu ươm giống để ngăn cỏ trong suốt thời gian ươm cây giống.
Ươm giống cây Măng tây trong mùa nắng sẽ thuận lợi hơn, dễ dàng hơn và có tỉ lệ nảy mầm cao hơn ươm trong mùa mưa. Vào mùa đông hoặc mùa mưa, gặp thời tiết lạnh bất thường hoặc trời lạnh buổi tối, cần phải ủ hạt giống trong thùng xốp có xông bóng đèn tròn 05 watts đậy hở nắp để tạo nhiệt độ mát bình thường #25*C-30*C cả ngày lẫn đêm
(phải có nhiệt kế theo dõi). Ở vùng ôn đới lạnh lẽo, thời gian nảy mầm của hạt giống Măng tây có thể
kéo dài 4-8-16 tuần !
Thông thường sau 7-10 ngày gieo hạt, cây giống con sẽ mọc lên.
Cây giống Măng tây khi còn nhỏ rất yếu ớt, rất “nhạy cảm” với thời tiết, phân bón, nước tưới,… và rất dễ bị các loại côn trùng, nấm bệnh tấn công xâm hại. Để hạn chế tỉ lệ hao hụt cây, khi cây cao #10 cm, cứ 10-15 ngày/lần phải
thường xuyên nhổ cỏ dại, xới xáo đất mặt bầu ươm giúp cây trao đổi dưỡng khí và xử lý chế phẩm khử nấm bệnh, côn trùng, vi sinh vật có hại + chế phẩm kích thích rễ sinh trưởng + phân trung, vi lượng có bổ sung thêm lân/vôi/canxi để tăng cường sức đề kháng cho cây.
Cây giống Măng tây sẽ không phát triển tốt nếu tưới nước bẩn lẫn nhiều tạp chất có hại, không bảo đảm pH = 6,5-7,5. Cây sẽ tổn thương, hư hỏng nếu dùng phân bón quá đậm đặc, hoặc để thừa nước tưới làm úng rễ, để thiếu nước tưới làm teo tóp rễ con… Cây sẽ bạc đầu, chết rũ nếu để tuyến trùng, nấm bệnh xâm hại hay để thiếu lân, trung vi lượng.
@ Thời gian ươm giống cây Măng tây:
Thông thường thời gian ươm giống cây Măng tây là
2-3 tháng. Khi cây giống được 6-8-10-12 tuần tuổi có đường kính gốc 4-5 mm + cao 50-70 cm + có >10-50 cọng rễ thì chọn những cây khoẻ mạnh, sạch bệnh đem ra đất trồng, rồi cắt hạ bớt ngọn, chỉ giữ cây cao #25-30 cm, cắm cọc giăng dây đôi kẹp cây Măng để tránh gió quật đổ ngả cây.
<o></o>
Ks LÊ HỒNG TRIỀU - Tel: 0984.617.637 - 0902.764.677
Việt Hoa Mỹ Co. Ltd. / www.viethoamy.com / www.*************com.vn