Trong bữa ăn hàng ngày của chúng ta bên cạnh nguồn dinh dưỡng từ động vật thì rau xanh & trái cây cũng đóng vai trò rất quan trọng trong việc cân bằng, bổ sung năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên trên thực tế việc sản xuất & tiêu thụ rau xanh của chúng ta vẫn chưa được quản lí & kiểm soát chặt chẽ. Vì thế vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm nhất là nguy cơ tiềm ẩn từ khả năng tồn đọng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên rau xanh vẫn luôn là mối bận tâm hàng đầu của người tiêu dùng. Đặc biệt là khu vực đô thị - nơi vốn không thể tìm đâu ra diện tích để trồng & chủ động nguồn thực phẩm xanh cho gia đình.
Chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” nhằm tạo điều kiện cho các hộ dân sống ở đô thị có thể tận dụng những không gian nhỏ như balcon, sân thượng… để tự trồng và chủ động được nguồn rau xanh, sạch, an toàn cho gia đình…
Đặc trưng của chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” là chúng ta không canh tác trên đất thật, toàn bộ rau xanh đều được trồng bằng giá thể hữu cơ đã qua xử lí với ưu đỉêm khô nhẹ, dễ thấm nước, giữ ẩm tốt, đã được phối trộn dinh dưỡng, thân thiện với môi trường…
Các loại rau xanh đều được rút ngắn thời gian canh tác, được trồng toàn bộ bằng giá thể với qui mô nhỏ gọn & sạch trên diện tích sản xuất vốn được tận dụng từ những không gian trống như balcon, sân thượng… nên rất lí tưởng & phù hợp với điều kiện môi trường nhà phố.
Với chương trình “ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” thì qui trình canh tác được áp dụng theo nguyên tắc “ 4 không”:
- Không sử dụng đất thật.
- Không sử dụng thuốc hoá học.
- Không sử dụng phân hóa học.
- Không sử dụng nước nhiễm bẩn để tưới cho rau.
Hai nhóm cây trồng tiêu biểu của Chương trình đã và đang được nhiều hộ gia đình canh tác là “ Rau mầm” và “Rau non”.
1. Rau mầm ( seven days):
Là rau được canh tác bằng các loại hạt giống rau thông thường nhưng có thời gian canh tác ngắn nhất, chỉ khoảng 5 - 7 ngày sau khi trồng là có thể thu hoạch.
Có thể trồng rau mầm từ nhiều loại hạt giống rau ăn lá khác nhau như cải bẹ, cải ngọt, cải dúng, xà lách, rau muống, hành, tần ô… Thời gian qua Công ty GINO đã phổ biến cho nhiều hộ gia đình canh tác thành công rau mầm trên 2 loại giống là rau cải mù tạt & rau muống mầm Việt Nam.
Dụng cụ trồng: có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau tuỳ điều kiện sẵn có của mỗi gia đình như mây tre, khay nhựa, khay xốp, sành sứ…
Đất trồng: là giá thể Ginut, nhẹ, đã có đủ dinh dưỡng. Với kích thước khay 30 x 50 x 7 cm cần 30 gram hạt giống và 2 kg giá thể GINUT.
Thao tác trồng:
- Cho GINUT vào dụng cụ trồng, tưới ẩm đều bằng nước sạch.
- Tạo bề mặt giá thể cho bằng phẳng.
- Gieo hạt giồng đều lên bề mặt giá thể.
- Phủ tiếp lên bề mặt hạt giống một lớp mỏng GINUT đã tưới ẩm. Tưới phun nhẹ môt lần nữa. Dùng tấm nilon sạch ( hoặc bìa cứng) đậy bề mặt khay lại.
- Sau khoảng 2- 3 ngày hạt giống sẽ nảy mầm, chuyển khay ra ngoài nắng hoặc nơi có nhiều ánh sáng, tránh mưa trực tiếp.
- Tưới nước mỗi ngày bằng bình phun & chỉ tưới phun sương trên mặt khay.
Đặc biệt đối với rau mầm do thời gian sinh trưởng ngắn và giá thể trồng đã được phối trộn đầy đủ dinh dưỡng nên trong quá trình chăm sóc chúng ta chỉ cần tưới nước cho cây mà không cần phải bổ sung bất kì nguồn dinh dưỡng nào khác.
Thu hoạch:
- Sau 5- 7 ngày trồng, rau mầm cao 8- 12 cm là có thể thu hoạch bằng cách nhổ rau lên khỏi mặt giá thể, dùng kéo cắt bỏ rễ, rửa lại bằng nước sạch là có thể sử dụng ngay.
- Với 30 gram hạt giống, sau 5- 7 ngày trồng chúng ta sẽ thu được 400- 450 gram rau mầm đã cắt bỏ rễ với giá trị dinh dưỡng tương đương 1,5 kg rau thường.
Trồng đợt kế tiếp:
- Sau khi thu hoạch phần giá thể còn lại có thể được tái sử dụng bằng cách: xới lên, nhặt hết phần rễ sót lại, cho thêm GINUT vào đầy dụng cụ trồng hoặc thay toàn bộ GINUT mới và tiếp tục trồng đợt rau mầm mới.
- Đất cũ có thể dùng trồng rau hoặc các loại cây khác chỉ cần bổ sung thêm phân bón hữu cơ PITA.
2. Rau non:
Dụng cụ:
- Khay trồng: sử dụng khay nhựa, khay xốp. Kích thước khay: 35x50x15 cm ( 6 khay/ 1 m2).
- Khay ươm để gieo hạt là loại khay nhựa 105 lỗ.
- Đất trồng: dùng đất trồng cây hệ Multi. Đất trồng cây hệ Multi là nguồn dinh dưỡng hữu cơ lâu dài, thân thiện với môi trường, không có chất độc và vi sinh vật gây hại, hoàn toàn không có đất thật, không dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu bệnh hóa học. Thành phần chính của đất trồng cây hệ Multi bao gồm: giá thể hữu cơ từ bụi dừa, phân trùn quế, rong biển, vi sinh vật hữu ích, bánh dầu lên men …
- Hạt giống: tùy nhu cầu mà người trồng có thể chọn canh tác các loại hạt giống như: xà lách, cải bẹ xanh, cải ngọt, cải bẹ trắng, cải ngồng, cải ná, rau dền ( đỏ, tiêu, tím), mồng tơi, rau muống…
- Số lượng giống: 20- 30 gram hạt/ 1 khay ( với các loại giống có hạt lớn như mồng tơi thì cần khoảng 50 gram hạt giống/ 1 khay).
- Phân bón sinh học hữu cơ: Super Fish, Super Growth RB, Super Tipa( bón gốc).
- Chế phẩm sinh học phòng trừ sâu bệnh: Biocin, EM5.
- Bình phun phân.
- Plsatic trắng che mưa.
- Lưới trắng hoặc xanh che côn trùng trong mùa nắng.
Gieo hạt:
Có 2 cách:
- Gieo hạt trong khay ươm: Cho đất Multi vào khay, lắc nhẹ khay cho đất tơi đều, lấy cây thẳng gạt đất trên bề mặt khay cho bằng phẳng, dùng ngón tay ấn nhẹ trên mặt lỗ đã có đất, cho vào mỗi lỗ 3- 4 hạt giống và lấp đất lại. Sau khi gieo hạt xong, ta dùng bình phun tia mịn, phun đều trên khay cho ẩm. Dùng 1 tấm plastic màu hay lưới hoặc bìa carton để đậy khay ươm. Sau khoảng 2- 3 ngày hạt sẽ nảy mầm và chúng ta dở bỏ tấm đậy bên trên. Chúng ta cũng có thể gieo 2- 3 giống cải khác nhau trên mỗi khay ươm.
- Gieo hạt trong khay trồng: cho đất Multi vào khay nhựa ( hoặc khay xốp).Trải bề mặt đất cho bằng phẳng rồi gieo hạt giống lên trên. Sau khi gieo hạt ta tiếp tục rải 1 lớp đất mỏng ( 0,3- 0,5 cm) lên trên bề mặt hạt. Tưới ẩm, đậy giữ ấm cho đến khi hạt nảy mầm thì bỏ tấm đậy ra.
Chăm sóc cây giống:
- Tưới nước: dùng bình phun hay đầu phun tia mịn để tưới cho ra non, tưới nước vào buổi sáng sớm và chiều mát. Không tưới nước cho rau khi trời đang nắng nóng.
- Phun phân sinh học: khi cây rau có 2- 3 lá thật ( 15 ngày sau khi gieo hạt) dùng Super Fish pha 5 cc/ 1 lít nước phun ướt đều lên thân lá rau và nên phun vào buổi chiều mát.
Cách trồng & chăm sóc rau non:
- Khi cây con được 20- 25 ngày tuổi ( có từ 4- 5 lá thật) ta tiến hành bứng cây con ra khỏi khay ươm để đưa vào khay trồng. Mỗi khay thường trồng 12 cây và chúng ta nên trồng cây vào buổi chiều mát.
- Cách trồng: đổ đất Multi vào khay, trải cho bề mặt đất bằng phẳng, dùng xẻn nhỏ tạo lỗ rồi đặt cây con vào, lắp đất quanh gốc rồi lèn chặt để cây con đứng vững. Tưới nuớc ngay sau khi trồng xong.
- Cách chăm sóc: tưới nước 2 lần mỗi ngày vào lúc sáng sớm và chiều mát. Thường xuyên kỉêm tra đất, nếu thấy đất còn quá ẩm ướt thì không tưới nước nữa. Chúng ta cũng không nên để cây rau bị thiếu nước. Cây thiếu nước sẽ lâu lớn và sẽ xơ cứng khi thu hái. Ngòai ra cũng không nên tưới nước ngay sau khi vừa phun phân cho rau.
- Phun phân sinh học: do rau non có thời gian sinh trưởng lâu hơn rau mầm nên trong quá trình canh tác ngòai nguồn dinh dưỡng có sẵn trong giá thể Multi chúng ta cần phun bổ sung định kì 4 ngày 1 lần các loại phân bón sinh học để giúp cây rau phát triển nhanh hơn. Bắt đầu phun phân sau 5 ngày trồng với liều lượng như sau:
+ Phân Super Fish: pha 5 cc vào 1 lít nước.
+ Phân Super Growth RB pha 1 cc vào 1 lít nước.
- Phun luân phiên phân Super Fish và phân Super Growth RB, phun ướt đều trên toàn bộ thân lá rau .
- Thời điểm phun: sáng sớm hoặc chiều mát, không phun khi trời nắng và ngưng phun trước khi thu hoạch khoảng 5- 7 ngày.
Thu hoạch:
- Sau khoảng 20- 25 ngày trồng là có thể thu hoạch. Thời gian thu hoạch có thể kéo dài từ 30- 40 ngày nhưng không nênđể quá 40 ngày vì như thế sẽ làm cây rau già, xơ cứng, không còn giòn và ngọt nữa.
- Với mật độ 12 cây/ 1 khay trồng chúng ta sẽ thu được khoảng 500 gram rau cải thương phẩm.
Trồng đợt kế tiếp: Sau thu hoạch, nhổ bỏ gốc, rễ trong khay, bổ sung thêm 0,5 kg Super Tipa, trộn đều là có thể trồng lứa rau mới.
Ngồi hai nhóm cây trồng tiêu biểu là “ Rau Mầm” & “ Rau Non”, với chương trình
“ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” các hộ gia đình cũng có thể chọn canh tác nhóm “ Rau gia vị” như quế Thái, quế Việt Nam, Diếp Cá, Ngò gai, húng, hành lá, basil ( đỏ, xanh)…và nhóm “ Rau nấu canh” như rau ngót, rau dền, rau muống, bạc hà, mồng tơi…
Các yếu tố cần thiết cho việc trồng rau như hạt giống, giá thể, dụng cụ trồng… đều có sẵn trên thị trường. Do đó chỉ cần khéo tận dụng là chúng ta đã có thể biến không gian trống, có đủ ánh nắng trong ngôi nhà như sân thượng, balcon, sân trước, sân sau… thành những “vườn” rau xinh xắn, xanh tốt. Trong đó lí tưởng và hiệu quả nhất là phương pháp trồng rau xanh trên sân thượng có trang bị hệ thống nhà lưới. Ngòai việc góp phần mang lại những bữa cơm ngon, an tòan, bổ dưỡng cho gia đình, trồng rau xanh theo chương trình “ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” còn là một hình thức lao động nhẹ nhàng, một phương pháp thư giãn thú vị giúp giảm stress hiệu quả.
Chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” nhằm tạo điều kiện cho các hộ dân sống ở đô thị có thể tận dụng những không gian nhỏ như balcon, sân thượng… để tự trồng và chủ động được nguồn rau xanh, sạch, an toàn cho gia đình…
Đặc trưng của chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” là chúng ta không canh tác trên đất thật, toàn bộ rau xanh đều được trồng bằng giá thể hữu cơ đã qua xử lí với ưu đỉêm khô nhẹ, dễ thấm nước, giữ ẩm tốt, đã được phối trộn dinh dưỡng, thân thiện với môi trường…
Các loại rau xanh đều được rút ngắn thời gian canh tác, được trồng toàn bộ bằng giá thể với qui mô nhỏ gọn & sạch trên diện tích sản xuất vốn được tận dụng từ những không gian trống như balcon, sân thượng… nên rất lí tưởng & phù hợp với điều kiện môi trường nhà phố.
Với chương trình “ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” thì qui trình canh tác được áp dụng theo nguyên tắc “ 4 không”:
- Không sử dụng đất thật.
- Không sử dụng thuốc hoá học.
- Không sử dụng phân hóa học.
- Không sử dụng nước nhiễm bẩn để tưới cho rau.
Hai nhóm cây trồng tiêu biểu của Chương trình đã và đang được nhiều hộ gia đình canh tác là “ Rau mầm” và “Rau non”.
1. Rau mầm ( seven days):
Là rau được canh tác bằng các loại hạt giống rau thông thường nhưng có thời gian canh tác ngắn nhất, chỉ khoảng 5 - 7 ngày sau khi trồng là có thể thu hoạch.
Có thể trồng rau mầm từ nhiều loại hạt giống rau ăn lá khác nhau như cải bẹ, cải ngọt, cải dúng, xà lách, rau muống, hành, tần ô… Thời gian qua Công ty GINO đã phổ biến cho nhiều hộ gia đình canh tác thành công rau mầm trên 2 loại giống là rau cải mù tạt & rau muống mầm Việt Nam.
Dụng cụ trồng: có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau tuỳ điều kiện sẵn có của mỗi gia đình như mây tre, khay nhựa, khay xốp, sành sứ…
Đất trồng: là giá thể Ginut, nhẹ, đã có đủ dinh dưỡng. Với kích thước khay 30 x 50 x 7 cm cần 30 gram hạt giống và 2 kg giá thể GINUT.
Thao tác trồng:
- Cho GINUT vào dụng cụ trồng, tưới ẩm đều bằng nước sạch.
- Tạo bề mặt giá thể cho bằng phẳng.
- Gieo hạt giồng đều lên bề mặt giá thể.
- Phủ tiếp lên bề mặt hạt giống một lớp mỏng GINUT đã tưới ẩm. Tưới phun nhẹ môt lần nữa. Dùng tấm nilon sạch ( hoặc bìa cứng) đậy bề mặt khay lại.
- Sau khoảng 2- 3 ngày hạt giống sẽ nảy mầm, chuyển khay ra ngoài nắng hoặc nơi có nhiều ánh sáng, tránh mưa trực tiếp.
- Tưới nước mỗi ngày bằng bình phun & chỉ tưới phun sương trên mặt khay.
Đặc biệt đối với rau mầm do thời gian sinh trưởng ngắn và giá thể trồng đã được phối trộn đầy đủ dinh dưỡng nên trong quá trình chăm sóc chúng ta chỉ cần tưới nước cho cây mà không cần phải bổ sung bất kì nguồn dinh dưỡng nào khác.
Thu hoạch:
- Sau 5- 7 ngày trồng, rau mầm cao 8- 12 cm là có thể thu hoạch bằng cách nhổ rau lên khỏi mặt giá thể, dùng kéo cắt bỏ rễ, rửa lại bằng nước sạch là có thể sử dụng ngay.
- Với 30 gram hạt giống, sau 5- 7 ngày trồng chúng ta sẽ thu được 400- 450 gram rau mầm đã cắt bỏ rễ với giá trị dinh dưỡng tương đương 1,5 kg rau thường.
Trồng đợt kế tiếp:
- Sau khi thu hoạch phần giá thể còn lại có thể được tái sử dụng bằng cách: xới lên, nhặt hết phần rễ sót lại, cho thêm GINUT vào đầy dụng cụ trồng hoặc thay toàn bộ GINUT mới và tiếp tục trồng đợt rau mầm mới.
- Đất cũ có thể dùng trồng rau hoặc các loại cây khác chỉ cần bổ sung thêm phân bón hữu cơ PITA.
2. Rau non:
Dụng cụ:
- Khay trồng: sử dụng khay nhựa, khay xốp. Kích thước khay: 35x50x15 cm ( 6 khay/ 1 m2).
- Khay ươm để gieo hạt là loại khay nhựa 105 lỗ.
- Đất trồng: dùng đất trồng cây hệ Multi. Đất trồng cây hệ Multi là nguồn dinh dưỡng hữu cơ lâu dài, thân thiện với môi trường, không có chất độc và vi sinh vật gây hại, hoàn toàn không có đất thật, không dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu bệnh hóa học. Thành phần chính của đất trồng cây hệ Multi bao gồm: giá thể hữu cơ từ bụi dừa, phân trùn quế, rong biển, vi sinh vật hữu ích, bánh dầu lên men …
- Hạt giống: tùy nhu cầu mà người trồng có thể chọn canh tác các loại hạt giống như: xà lách, cải bẹ xanh, cải ngọt, cải bẹ trắng, cải ngồng, cải ná, rau dền ( đỏ, tiêu, tím), mồng tơi, rau muống…
- Số lượng giống: 20- 30 gram hạt/ 1 khay ( với các loại giống có hạt lớn như mồng tơi thì cần khoảng 50 gram hạt giống/ 1 khay).
- Phân bón sinh học hữu cơ: Super Fish, Super Growth RB, Super Tipa( bón gốc).
- Chế phẩm sinh học phòng trừ sâu bệnh: Biocin, EM5.
- Bình phun phân.
- Plsatic trắng che mưa.
- Lưới trắng hoặc xanh che côn trùng trong mùa nắng.
Gieo hạt:
Có 2 cách:
- Gieo hạt trong khay ươm: Cho đất Multi vào khay, lắc nhẹ khay cho đất tơi đều, lấy cây thẳng gạt đất trên bề mặt khay cho bằng phẳng, dùng ngón tay ấn nhẹ trên mặt lỗ đã có đất, cho vào mỗi lỗ 3- 4 hạt giống và lấp đất lại. Sau khi gieo hạt xong, ta dùng bình phun tia mịn, phun đều trên khay cho ẩm. Dùng 1 tấm plastic màu hay lưới hoặc bìa carton để đậy khay ươm. Sau khoảng 2- 3 ngày hạt sẽ nảy mầm và chúng ta dở bỏ tấm đậy bên trên. Chúng ta cũng có thể gieo 2- 3 giống cải khác nhau trên mỗi khay ươm.
- Gieo hạt trong khay trồng: cho đất Multi vào khay nhựa ( hoặc khay xốp).Trải bề mặt đất cho bằng phẳng rồi gieo hạt giống lên trên. Sau khi gieo hạt ta tiếp tục rải 1 lớp đất mỏng ( 0,3- 0,5 cm) lên trên bề mặt hạt. Tưới ẩm, đậy giữ ấm cho đến khi hạt nảy mầm thì bỏ tấm đậy ra.
Chăm sóc cây giống:
- Tưới nước: dùng bình phun hay đầu phun tia mịn để tưới cho ra non, tưới nước vào buổi sáng sớm và chiều mát. Không tưới nước cho rau khi trời đang nắng nóng.
- Phun phân sinh học: khi cây rau có 2- 3 lá thật ( 15 ngày sau khi gieo hạt) dùng Super Fish pha 5 cc/ 1 lít nước phun ướt đều lên thân lá rau và nên phun vào buổi chiều mát.
Cách trồng & chăm sóc rau non:
- Khi cây con được 20- 25 ngày tuổi ( có từ 4- 5 lá thật) ta tiến hành bứng cây con ra khỏi khay ươm để đưa vào khay trồng. Mỗi khay thường trồng 12 cây và chúng ta nên trồng cây vào buổi chiều mát.
- Cách trồng: đổ đất Multi vào khay, trải cho bề mặt đất bằng phẳng, dùng xẻn nhỏ tạo lỗ rồi đặt cây con vào, lắp đất quanh gốc rồi lèn chặt để cây con đứng vững. Tưới nuớc ngay sau khi trồng xong.
- Cách chăm sóc: tưới nước 2 lần mỗi ngày vào lúc sáng sớm và chiều mát. Thường xuyên kỉêm tra đất, nếu thấy đất còn quá ẩm ướt thì không tưới nước nữa. Chúng ta cũng không nên để cây rau bị thiếu nước. Cây thiếu nước sẽ lâu lớn và sẽ xơ cứng khi thu hái. Ngòai ra cũng không nên tưới nước ngay sau khi vừa phun phân cho rau.
- Phun phân sinh học: do rau non có thời gian sinh trưởng lâu hơn rau mầm nên trong quá trình canh tác ngòai nguồn dinh dưỡng có sẵn trong giá thể Multi chúng ta cần phun bổ sung định kì 4 ngày 1 lần các loại phân bón sinh học để giúp cây rau phát triển nhanh hơn. Bắt đầu phun phân sau 5 ngày trồng với liều lượng như sau:
+ Phân Super Fish: pha 5 cc vào 1 lít nước.
+ Phân Super Growth RB pha 1 cc vào 1 lít nước.
- Phun luân phiên phân Super Fish và phân Super Growth RB, phun ướt đều trên toàn bộ thân lá rau .
- Thời điểm phun: sáng sớm hoặc chiều mát, không phun khi trời nắng và ngưng phun trước khi thu hoạch khoảng 5- 7 ngày.
Thu hoạch:
- Sau khoảng 20- 25 ngày trồng là có thể thu hoạch. Thời gian thu hoạch có thể kéo dài từ 30- 40 ngày nhưng không nênđể quá 40 ngày vì như thế sẽ làm cây rau già, xơ cứng, không còn giòn và ngọt nữa.
- Với mật độ 12 cây/ 1 khay trồng chúng ta sẽ thu được khoảng 500 gram rau cải thương phẩm.
Trồng đợt kế tiếp: Sau thu hoạch, nhổ bỏ gốc, rễ trong khay, bổ sung thêm 0,5 kg Super Tipa, trộn đều là có thể trồng lứa rau mới.
Ngồi hai nhóm cây trồng tiêu biểu là “ Rau Mầm” & “ Rau Non”, với chương trình
“ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” các hộ gia đình cũng có thể chọn canh tác nhóm “ Rau gia vị” như quế Thái, quế Việt Nam, Diếp Cá, Ngò gai, húng, hành lá, basil ( đỏ, xanh)…và nhóm “ Rau nấu canh” như rau ngót, rau dền, rau muống, bạc hà, mồng tơi…
Các yếu tố cần thiết cho việc trồng rau như hạt giống, giá thể, dụng cụ trồng… đều có sẵn trên thị trường. Do đó chỉ cần khéo tận dụng là chúng ta đã có thể biến không gian trống, có đủ ánh nắng trong ngôi nhà như sân thượng, balcon, sân trước, sân sau… thành những “vườn” rau xinh xắn, xanh tốt. Trong đó lí tưởng và hiệu quả nhất là phương pháp trồng rau xanh trên sân thượng có trang bị hệ thống nhà lưới. Ngòai việc góp phần mang lại những bữa cơm ngon, an tòan, bổ dưỡng cho gia đình, trồng rau xanh theo chương trình “ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” còn là một hình thức lao động nhẹ nhàng, một phương pháp thư giãn thú vị giúp giảm stress hiệu quả.
