Bệnh thối ấu trùng tuổi lớn ở đàn ong nội, được xác định là bệnh thối ấu trùng dạng túi hay nhộng bọc do một loại virut gây ra, không điều trị được bằng kháng sinh. Năm 1983, tại Khánh Hoà, trại ong khoảng 100 đàn của tôi đã bị tiêu hủy hoàn toàn, cho dù đã thử nhiều phương pháp điều trị, tây lẫn đông dược. Một số bạn đồng nghiệp cũng bị như vậy. Các tài liệu nước ngoài cho biết là chưa tìm được thuốc trị. Các đề nghị phòng chống bệnh như: thay ong chúa, chọn giống kháng bệnh, giữ đàn đông quân, vệ sinh, dùng kháng sinh đều không mang lại hiệu quả. Bệnh này đã gây thiệt hại lớn cho ngành ong nội địa. Nó bùng phát những nơi mà số lượng đàn ong tăng cao do khả năng lây lan rất mạnh của bệnh.
Sau đó tôi nuôi ong lại và thử trị bằng phương pháp sinh học. Tôi thấy có điểm đáng chú ý là sau khi trong tổ đã sạch, không còn ấu trùng mở nắp và ong tướng bắt đầu đẻ trở lại thì sẽ có được một lớp ấu trùng đầu tiên mạnh khỏe, tất nhiên trong điều kiện đàn ong mạnh, đông quân. Tuy nhiên, trong vòng vài tuần hay một tháng sau đó, một số ấu trùng thối sẽ xuất hiện, báo hiệu bệnh thối ấu trùng tái phát.
Các phương pháp được đề nghị như thay ong chúa hay bắt chước tự nhiên cho ong bốc bay tạo một thời gian vắng ấu trùng, để sạch bệnh, và để tái lập lớp ấu trùng mới khỏe đều có thể thành công. Tuy nhiên bệnh sẽ tái phát sau đó, như đã nói trên.
Vậy thì, nếu như sau khi có được một lớp ấu trùng khỏe, ta nhốt ong chúa lại, không cho đẻ tiếp, thì lớp ấu trùng tiếp theo sẽ không có, virut còn sót lại không có môi sinh để phát triển gây bệnh, bệnh không tái phát được.
Dựa trên thực nghiệm, tôi đã đúc kết được một quy trình phòng trị bệnh tương đối tốt cho những nhà nuôi ong nội chuyên môn.
Xin giới thiệu quy trình trị và phòng bệnh bằng những lần nhốt ong chúa xen kẻ với những lần thả có thời gian tăng dần như sau:
1- Nhốt ong chúa 5-10 ngày. Dùng một rọ đủ rộng, 1,2 x 4 x 5 cm, bằng tăm tre, có khe hở sao cho ong thợ có thể ra vô dễ dàng để chăm sóc ong chúa. Rọ tướng được áp vào mặt tầng ong. Phải giữ được tướng khỏe để khi thả ra thì có thể đẻ ngay thật nhiều trứng. Nên cắt bớt một nữa một cánh ong tướng trước khi nhốt, dự phòng khi ong bốc bay nếu thả ong chúa.
2- Loại trừ tất cả những ấu trùng mở nắp. Tốt nhất, chỉ giữ lại trong tổ ong những bánh sáp chứa mật phấn và những bánh sáp đã cắt bỏ phần ấu trùng ong. Không được tiếc rẻ những ấu trùng mở nắp cho dù chỉ có một số ít ấu trùng bị bệnh. Nếu bạn cố giữ nó lại nó sẽ trở thành nguồn gây bệnh cho những đàn ong khác.
3- Đối phó ong bỏ tổ. Ong sẽ bỏ tổ vì ấu trùng không còn. Bạn có thể cứ để cho nó ra đi nhưng sau đó ong sẽ quay trở về vì tướng đang còn bị nhốt. Nếu bạn có những đàn ong khác thì hãy kiếm rút ra một số cầu mật và có ô trống để bổ xung cho đàn bệnh. Nếu có được những cầu chỉ có nhộng vít nắp từ những đàn ong khỏe để bổ xung cho đàn bệnh thì rất tốt. Đàn bệnh khi có đầy đủ cầu nhộng và mật sẽ ổn định và không bỏ đi. Nếu thiếu mật cần cho ong ăn thêm đường.
4- Thả ong chúa cho đẻ 10 ngày và nhốt ong chúa lại khoảng 8-10 ngày. Khoảng 5-10 ngày sau, tùy theo bệnh nặng hay nhẹ, thả ong chúa ra cho đẻ, nhưng chỉ cho đẻ khoảng 10 ngày thì phải nhốt lại. Trong các lần nhốt này trở đi, bầy ong có ấu trùng, ổn định, có thể giới thiệu ong chúa tơ hay mũ chúa sắp nở để phối giống, nếu là mùa phối giống tốt, tướng đẻ trong vòng 12 ngày.
5- Thả ong chúa cho đẻ 15 ngày và nhốt tướng lại khoảng 8-10 ngày.
6- Thả ong chúa cho đẻ 20 ngày và nhốt tướng lại khoảng 8-10 ngày.
Đến đây đàn ong xem như đã lành bệnh. Nếu trong vùng đang có dịch bệnh thì phải chuyển qua giai đoạn phòng bệnh.
Phòng bệnh: Đơn giản là nhốt ong chúa lại 8-10 ngày để làm đàn ong không có ấu trùng, khiến virut không có môi sinh để phát triển gây bệnh. Dĩ nhiên, sau khi nhốt mà vẫn thấy đàn ong có ấu trùng bệnh thì phải xử lý như quy trình trị bệnh trước khi thả ong chúa cho đẻ lại. Khi thấy nguy cơ trại ong sẽ bị bệnh lan tràn thì phải lập tức nhốt ong chúa tất cả các đàn ong, nhất là các đàn có cùng hướng bay với đàn ong đang trị bệnh. Nếu phải phòng bệnh trong thời gian lâu dài vì dịch bệnh kéo dài thì chỉ cho các đàn ong trong trại đẻ 15-20 ngày xen kẻ với những lần nhốt ong chúa 8-10 ngày.
Loại bỏ chứ không trị bệnh những đàn ong yếu chỉ có khoảng 2 cầu ong và những đàn mà ong thợ đã đẻ trứng vô trật tự.
Phòng trị bệnh cách tích cực đòi hỏi phải loại trừ và đốt bỏ tất cả những bánh sáp có ấu trùng bệnh trong trại. Làm được như vậy, bạn mới có thể giữ vững được trại ong của bạn trong khi các trại khác có thể bị tiêu dần hết. Sẵn sàng tư vấn qua Đt 0988 214 072.